Galery

1

Πολλά μέλη της κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα προτείνουν με ενθουσιασμό η Ελλάδα να αποφασίσει μονομερώς την στάση πληρωμών των υποχρεώσεών της προς τους δανειστές. Πολλά ΜΜΕ και απλοί πολίτες δέχονται με ακόμη μεγαλύτερο ενθουσιασμό την ιδέα αυτή, σαν να κρύβεται στην αθέτηση το κλειδί της αιώνιας ευημερίας. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός είναι διχασμένος στην επιθυμία του να καταλήξει σε συμφωνία με τους δανειστές, όμως χωρίς πολιτικό κόστος για τον ίδιο και το κόμμα του. Το GRReporter ζήτησε από τον πρώην Βούλγαρο πρωθυπουργό Ιβάν Κόστοφ, ο οποίος αυτή τη στιγμή είναι επικεφαλής του Εργαστηρίου Διαχείρισης Κινδύνου του Νέου Βουλγαρικού Πανεπιστημίου στη Σόφια, να σχολιάσει την κατάσταση. Ο Ιβάν Κόστοφ απάντησε στις ερωτήσεις της Μαρία Σ. Τοπάλοβα και του Ιβάν Πετκόφ.

Το 1990 η κυβέρνηση του Αντρέι Λουκάνοφ αποφάσισε μονομερώς την στάση πληρωμών προς τους δανειστές της Βουλγαρίας. Πώς επηρέασε την οικονομία της χώρας η απόφαση αυτή;

Οι επιπτώσεις της αθέτησης στην οικονομία της χώρας ήταν καταστροφικές για τους εξής λόγους: περιoρίστηκε σχεδόν εξολοκλήρου η πρόσβαση στις απαραίτητες πρώτες ύλες και τα συναλλαγματικά δάνεια οδηγώντας σε πολύ βαθιά οικονομική ύφεση. Ξεκίνησε εκτύπωση χρήματος για την χρηματοδότηση του ελλείμματος του προϋπολογισμού, που προκάλεσε υπερπληθωρισμό σε συνδυασμό με μεγάλα ελλείμματα αγαθών πρώτης ανάγκης. Όλα αυτά οδήγησαν σε σημαντική πτώχυνση των νοικοκυριών.

Αναλάβατε τη θέση υπουργού Οικονομικών ακριβώς μετά από την πτώση της κυβέρνησης Λουκάνοφ. Σε τι κατάσταση βρήκατε τα οικονομικά της χώρας;

Υψηλό έλλειμμα του προϋπολογισμού και αδυναμία κάλυψής του με κανονικά εργαλεία. Σχεδόν εξαντλημένο συναλλαγματικό απόθεμα και αποκλεισμός εκ μέρους όλων των εξωτερικών δανειστών. Αδυναμία να επιτευχθεί συμφωνία με τους διεθνείς χρηματοοικονομικούς θεσμούς λόγω του εντελώς διαφορετικού συστήματος λογιστικής και στατιστικής και των οικονομικών όρων που χρησιμοποιούνταν από τις δύο πλευρές. Με άλλα λόγια οι επιπώσεις για την οικονομία και τα οικονομικά της χώρας ήταν καταστροφικές. Η Βουλγαρία τότε ήταν η μόνη χώρα της Ανατολικής Ευρώπης που κήρυξε πτώχευση. Μονάχα η Ρωσική Ομοσπονδία μάς ακολούθησε σε αυτό τον τραγικό δρόμο το 1998. Οι επιπτώσεις αυτής της πτώχευσης ακόμη και τώρα αποτελούν βάρος για τους πολίτες και την οικονομία της χώρας. Η Βουλγαρία επέστρεψε στην παγκόσμια αγορά κυρίαρχων χρεογράφων μετά από 24 χρόνια.

Το 1997 γίνατε πρωθυπουργός της Βουλγαρίας και έπρεπε να αναλάβετε την εξουσία στη χώρα μετά από την διακυβέρνηση του Ζαν Βίντενοφ. Ποια ήταν η διαφορά στη βουλγαρική οικονομία του 1990 και του 1997;

Μόλις δύο χρόνια μετά από τη συμφωνία με τους δανειστές έγινε σαφές ότι η Βουλγαρία και πάλι δεν μπορεί να πληρώνει. Το χρέος, που το είχαν επαναδιαπραγματευθεί με έναν πολύ άσχημο τρόπο – ελαφρώς μειωμένο κα με εξαιρετικά υψηλά επιτόκια στα «Ομόλογα Brady» (που ονομάστηκαν έτσι από το όνομα του πρώην υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ  Nicholas Brady), κατέστη αδύνατη την εξυπηρέτησή του, ειδικά αν ληφθεί υπόψη και η προφανώς ανάδρομη διακυβέρνηση του Ζαν Βίντενοφ και του Βουλγαρικού Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Η χώρα πλήρωνε με τα τελευταία αποθέματά της και βρέθηκε αντιμέτωπη με την πτώχευση για άλλη μια φορά, με εξαντλημένα συναλλαγματικά αποθέματα και εξαιρετικά γρήγορα υποτιμούμενο νόμισμα. Όλα τα υπόλοιπα συμπτώματα επαναλήφθηκαν. Προκλήθηκε δεύτερη, μετά από το 1989, πλήρης υποτίμηση των αποταμιεύσεων – τότε κυρίως των νοικοκυριών. Η μοναδική πηγή συναλλάγματος ήταν οι διεθνείς χρηματοοικονομικοί θεσμοί και η χώρα αναγκάστηκε να εκπληρώσει τους δικούς τους όρους που είχαν μορφή τελεσιγράφου για να σώσει το εθνικό νόμισμα και να αποφύγει μια δεύτερη καταστροφή μέσα σε 7 χρόνια.

Έχετε μεγάλη πείρα στις διαπραγματεύσεις όσο με ιδιωτικούς, τόσο και με κρατικούς δανειστές, καθώς και με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ποιο κατά τη γνώμη σας είναι το πιο σημαντικό πράγμα, ώστε να πετύχει συμφωνία με τους δανειστές της μια χρεωμένη χώρα;

Το σημαντικότερο είναι η πολιτική της τάξη να έχει βούληση και να είναι έτοιμη για αυτοθυσίες. Χωρίς την πλήρη πολιτική αυταπάρνηση συμφωνία με τους δανειστές δεν μπορεί να επιτευχθεί. Κανένας λαός, ποτέ δεν μπορεί να καταλάβει και να δεχθεί τις θυσίες που πρέπει να κάνει, για να σώσει όσα μπορεί να σωθούν. Δεν υπάρχουν πιο μισητοί πολιτικοί από εκείνους που υπέγραψαν παρόμοιες συμφωνίες και τις εκπλήρωσαν. Ας θυμηθούμε την τύχη του Αλεξάνδαρ Σταμπολίισκι μετά από την υπογραφή της Συνθήκης του Νεϊγύ και την είσοδο των ελεγκτών των νικητών στην Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας και το υπουργείο Οικονομικών.

Υποθέτουμε πως παρακολουθείτε την κρίση στην Ελλάδα. Πώς βλέπετε την εξέλιξή της τους επόμενους μήνες, αλλά και μακροπρόθεσμα;

Το Εργαστήριο Διαχείρισης Κινδύνου έχει δημοσιεύσει για τους συνδρομητές του δύο εκθέσεις σχετικά με την ελληνική κρίση. Εκεί υπάρχουν σενάρια και προβλέψεις για το τι θα συμβεί στη χώρα. Η πρώτη έκθεση εστιάζει σε δύο πιθανά σενάρια για τους κινδύνους από τη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και των Ανεξάρτητων Ελλήνων. Πρώτα για την ίδια την Ελλάδα, και ύστερα για την ευρωζώνη, την Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΝΑΤΟ και για την Βουλγαρία.

Το κύριο σενάριο προβλέπει την εξής σειρά εξελίξεων: παρουσίαση των διαπραγματεύσεων για το χρέος ως επιτυχείς. Αποδοχή του 60% της οικονομικής και της δημοσιονομικής πολιτικής της προηγούμενης κυβέρνησης. Οι πλουσιοπάροχες προεκλογικές και κοινωνικές υποσχέσεις δε θα εκπληρωθούν. Η δίωξη της ολιγαρχίας θα είναι προπάθεια για μια πολιτική αντικατάστασης. Θα ακολουθήσει απώλεια εμπιστοσύνης. Στο τέλος, σύμφωνα με το σενάριο, θα υπάρξει ενίσχυση των κοινωνικών συγκρούσεων, νέα ύφεση και πρόωρες βουλευτικές εκλογές.

Το εφεδρικό σενάριο προβλέπει τις εξής εξελίξεις: αποτυχία της προσπάθειας μείωσης του χρέους. Αναστολή της εξυπηρέτησης του χρέους και αντιπαράθεση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ευρπωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Προσέγγιση με τη Μόσχα στην αναζήτηση πολιτικής και οικονομικής υποστήριξης. Αδυναμία κάλυψης όλων των δαπανών του προϋπολογισμού και οικονομική κατάρρευση. Υιοθέτηση της δραχμής που θα οδηγήσει σε εθνική καταστροφή.

Η δεύτερη έκθεση συμπληρώνει το πρώτο σενάριο και παρουσιάζει ένα τρίτο, σύμφωνα με το οποίο η ελληνική κρίση εκφράζεται σε επιδείνωση της οικονομικής και της δημοσιονομικής κρίσης.

Πολύ συχνά ακούγονται απόψεις ότι η ελληνική μακροοικονομία βρίσκεται σε άθλια κατάσταση, όμως οι πολίτες της ζουν καλά. Σε αντίθεση με τη Βουλγαρία, όπου οι μακροοικονομικοί δείκτες είναι σταθεροί, όμως οι πολίτες είναι φτωχοί. Συμμερίζεστε την άποψη αυτή και ποια είναι η δική σας εξήγηση;

Συμμερίζομαι την άποψη αυτή και είμαι βέβαιος ότι η απάντηση πρέπει να αναζητηθεί στο εξής γεγονός: εξολοκλήρου απαλλαγμένοι ή ελαφρώς και ανεξέλεγκτα φορολογούμενοι είναι οι δύο πιο ανεπτυγμένοι τομείς της ελληνικής οικονομίας – οι ναυτιλιακές μεταφορές, με το 15%(!!!) του παγκόσμιου στόλου, και ο τουρισμός. Οι Έλληνες παίρνουν άμεσα ή έμμεσα τα εισοδήματά τους από αυτούς τους δύο ιδιωτικούς τομείς. Τη μέριμνα για όλα τα υπόλοιπα έχουν αφήσει στο κράτος.

Υπό την ισχυρή ευρωπαϊκή (κυρίως γαλλική) επίδραση στην Ελλάδα δημιουργήθηκε μια τεράστια διοίκηση, βασικά στην τοπική αυτοδιοίκηση και τις δημόσιες υπηρεσίες. Κοιτάξτε μόνο τον αριθμό των ελληνικών δήμων και συγκρίνετέ τους με τη Γερμανία, ακόμη και με τη Βουλγαρία, και θα βεβαιωθείτε. Ο πολιτικός κομματισμός έχει παραμορφώσει την διοικητική αυτή τάξη μέσα από μια συνεχή και εντελώς περιττή αύξηση, καθώς και με απαράδεκτα για την κοινή λογική προνόμια.

Θα επιβιώσει η ευρωζώνη με την σημερινή της μορφή και βλέπετε καμιά πιθανότητα για τη Βουλγαρία να γίνει μέλος της;

Η ευρωζώνη θα επιβιώσει. Σε μια σοβαρή συνέντευξη δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να σχολιάζονται όσα λέει εδώ κι εκεί ο κύριος Βαρουφάκης. Αν γίνουν πραγματικότητα τα δύο πιο πιθανά σενάριά μας για την ελληνική κρίση, η Βουλγαρία δεν πρέπει να σκέφτεται βραχυπρόθεσμα την υιοθέτηση του ευρώ.

Οι οικονομικές προβλέψεις είναι δύσκολο πράγμα στο γρήγορα μεταβαλλόμενο παγκόσμιο και περιφερειακό περιβάλλον, θα μπορούσατε όμως, ως ειδικός με μεγάλη πείρα, να κάνετε μια βραχυπρόθεσμη πρόβλεψη για την ανάπτυξη των Βαλκανίων τους επόμενους 12 μήνες;

Δυστυχώς δεν έχω μια αισιόδοξη πρόβλεψη για τα Βαλκάνια τους επόμενους 12 μήνες. Οι παράγοντες που καθορίζουν την ορθολογική απαισιοδοξία μου είναι πολύ ισχυροί. Οι διαπραγματεύσεις για το πρόγραμμα υποστήριξης της Ελλάδας είναι πολύ μακριά από τον στόχο τους. Ο πόλεμος νεύρων μεταξύ των Ελλήνων διαπραγματευτών και των δανειστών αντικαθιστά την ίδια τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων. Αυτή είναι η βασική αιτία για την δραματική μείωση των πιθανοτήτων να συμβεί το βασικό μας σενάριο για την έξοδο από την κρίση. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο αυξήθηκε η πιθανότητα να συμβεί το εφεδρικό μας σενάριο – το „Grexit“.