Galery

1

Αναστασία Μπαλέζντροβα

Ο καθηγητής Αλεξάνδερ Κιόσεφ είναι υπεύθυνος της Έδρας Ιστορίας και Θεωρίας του Πολιτισμού της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Σόφιας «St. Kliment Ohridski». Έχει γράψει πάνω από 80 μονογραφίες και άρθρα πανω στα θέματα της βουλγαρικής λογοτεχνίας, της λογοτεχνικής και της πολιτισμικής θεωρίας, της βουλγαρικής και της βαλκανικής ταυτότητας, της πολιτισμικής ιστορίας της μεταβατικής περιόδου, που έχουν δημοσιευθεί σε διάφορες βουλγαρικές και ξένες ακαδημαϊκές εκδόσεις.

Εκτός από την ακαδημαϊκή του δραστηριότητα, ο καθ. Κιόσεφ είναι ένας από τους ανθρώπους που έπαιξαν ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της Βουλγαρίας στη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου τη δεκαετία του 90 του 20ού αιώνα. Υπήρξε ένας από τυος ιδρυτές της λέσχης «Synthesis» που δημιουργήθηκε το 1989 λίγο πριν πέσει το κομμουνιστικό καθεστώς, και στην οποία συμμετείχαν διανοούμενοι που συζητούσαν τα σχετικά ιστορικά θέματα.

Σε μια συνέντευξη για το GRReporter ο καθηγητής Κιόσεφ αναλύει τις αιτίες για την ευρωπαϊκή κρίση, για την έλλειψη αλληλεγγύης μεταξύ των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και για τις επιπτώσεις μιας ενδεχόμενης πτώχευσης της Ελλάδας για τις γειτονικές τις χώρες.

Σε τι πέτυχε και σε τι απέτυχε η ευρωπαϊκή ιδέα;

Αυτό είναι πράγματι ένα πολύ δύσκολο ερώτημα. Η ευρωπαϊκή ιδέα είναι κάτι πολύ παλιό. Οι ιστορικοί του πολιτισμού εντοπίζουν τις πρώτες εμφανίσεις της περίπου τον 9ο αιώνα. Έχει αλλάξει πολύ, όμως είχε δύο βασικές φάσεις. Η πρώτη ήταν η ενωμένη χριστιανική Ευρώπη – ένα ευγενές όραμα, το οποίο ο Νοβάλις διατύπωσε στα τέλη του 18ου αιώνα. Η άλλη ήταν η Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν έπρεπε να ξεπεράσει το τεράστιο πλήγμα του πολέμου. Και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για ενοποίηση. Στην πρώτη – για την ενοποίηση της διχασμένης από θρησκευτικής άποψης Ευρώπης, και στην άλλη – για την ενοποίηση της εθνικά διχασμένης και κατεστραμμένης από κάθε άποψη ηπείρου.

Υπό αυτήν την έννοια η ευρωπαϊκή ιδέα έχει γεννηθεί στο παρελθόν και αποτελεί μια ουτοπία για κάτι όπως Ηνωμένες Πολιτείες Ευρώπης, η οποία μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο αρχίζει σιγά σιγά να υλοποιείται από πολιτικούς, οικονομολόγους, και μάνατζερ. Και αυτό είναι καλό, επειδή πρόκειται για ανθρώπους σοβαρούς και προσεκτικούς, χωρίς ιδιαίτερη τάση στις ιδεολογίες. Από την άλλη όμως αυτό προκαλεί και ένα «εκ γενετής ελάττωμα» του σχεδίου «Ευρωπαϊκή Ένωση», του οποίου γινόμαστε μάρτυρες σήμερα.

Το γεγονός ότι στο σχέδιο αυτό λείπουν ο πολιτισμός, η αίσθηση για την κοινή μοίρα και ταυτότητα σημαίνει ότι λείπουν η αλληλεγγύη και η εμπιστοσύνη μεταξύ των χωρών. Στην ουσία η έλλειψη της αλληλεγγύης αυτής έχει άμεση σχέση με την οικονομική καταστροφή της Ευρώπης, αφού μια χώρα όπως η Ελλάδα επέτρεψε στον εαυτό της να λέει ψέματα στις άλλες επί χρόνια, ενώ με το ξέσπασμα της πρώτης κρίσης εμφανίστηκε και ο οικονομικός εθνικισμός, κάθε χώρα άρχισε να προστατεύει τα σύνορά της από το εργατικό δυναμικό, τα οικονομικά προβλήματα των γειτόνων κτλ.

Αυτό δείχνει πόσο μικρή είναι η αλληλεγγύη στο σχέδιο που ονομάστηκε «ενωμένη Ευρώπη», που βασιζόταν στα κοινά συμφέροντα. Τη στιγμή όμως που τα συμφέροντα αυτά κλονίστηκαν, απεδείχθη ότι ο πολιτικός πυρήνας του είναι πολύ εύθραυστος. Αυτό φαίνεται και στα ευρωπαϊκά προγράμματα. Το πρόγραμμα που αφορά τον πολιτισμό βρίσκεται στην τελευταία θέση, σαν ένα ορφανό, και στην ουσία οι πολιτιστικές πολιτικές έχουν αφεθεί στις εθνικές κυβερνήσεις. Δε θέλω να πω ότι είναι η μόνη αιτία. Το αντίθετο, υπάρχουν πολύ σοβαρά οικονομικά και πολιτικά προβλήματα, όπως για παράδειγμα η μετανάστευση. Η έλλειψη αλληλεγγύης όμως είναι μια από τις σημαντικές αιτίες.

Ποια είναι η προσωπική σας γνώμη για την Ευρωπαϊκή Ένωση με την μορφή που υπάρχει σήμερα;

Για μένα αποτελεί μια μεγάλη προσωπική απογοήτευση. Είμαι ευρωπαϊστής και τώρα, λόγω της όλης κατάστασης αναγκάστηκα να συνειδητοποιήσω ότι το σχέδιο για την ενωμένη Ευρώπη είχε στραφεί σε πολύ μεγάλο βαθμό προς το παρελθόν και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του πολέμου, και σε ελάχιστο βαθμό προς το μέλλον. Δηλαδή λείπει η κοινή ουτοπία, οι κοινές αρχές και το κοινό όραμα. Και αυτό κατά τη γνώμη μου είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα.

Σύμφωνα με αναλυτές, μετά από 10 χρόνια η Ευρώπη θα είναι μια περιφερειακή δύναμη, ενώ η Τουρκία θα έχει μετατραπεί σε έναν πολύ ισχυρό οικονομικό παράγοντα της περιοχής. Ποια είναι η γνώμη σας πάνω σε αυτό;