Galery

1

Ο αναπληρωτής καθηγητής Δρ. Λιουντμίλ Βαγκαλίνσκι γεννήθηκε το 1958. Σπούδασε ιστορία, με εξειδίκευση στην αρχαιολογία, στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας «Άγιος Κλήμης της Αχρίδας» και έκανε μεταπτυχιακά στο Βερολίνο και στο Μόναχο. Από το 2010 είναι διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου με Μουσείο της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών. Με τον κ. Βαγκαλίνσκι μίλησε η Πολίνα Σπαρτιάνοβα.

Ποιες είναι οι ιστορικά πιο πλούσιες χώρες στην Ευρώπη;

Στην Ευρώπη η Βουλγαρία, η Ελλάδα και η Ιταλία έχουν την πιο πλούσια κληρονομιά, ξεκινώντας από τα πιο αρχαία χρόνια της ανθρώπινης ιστορίας. Αν μιλαμε για την αρχαιότητα από τον 6^ο αι. π. Χ. μέχρι τον 6^ο αι. μ. Χ., έχουμε πάρα πολλούς αρχαιολογικούς χώρους και ευρήματα από την εποχή εκείνη. Βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι από το οποίο περνούν πολύ σημαντικοί δρόμοι από την Κεντρική Ευρώπη προς την Μικρά Ασία, για παράδειγμα, και για το λόγο αυτό πολλοί λαοί έχουν αφήσει τα ίχνη του πολιτισμού τους εδώ.

Ποιες είναι οι ομοιότητες και οι διαφορές μεταξύ της ιστορικής κληρονομιάς αυτών των τριών χωρών;

Γενικά έχουμε πολλά κοινά με την πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας και του νοτιοανατολικού τμήματος των Βαλκανίων. Ο βουλγαρικός πολιτισμός έχει δημιουργηθεί από τις εθνοπολιτισμικές ομάδες των Ελλήνων και των Θρακών, που επικοινωνούσαν στη διάρκεια χιλιετιών. Οι ίδιοι οι Έλληνες ίδρυσαν στην αρχαία Θράκη αγορές και αποικίες όχι μόνο στις ακτές του Εύξεινου Πόντου, αλλά και στο εσωτερικό της χώρας και με τον τρόπο αυτό τέθηκαν τα θεμέλια ενός πρώτου βαλκανικού πολιτισμού.

Οι ομοιότητες με τη Ρώμη έρχονται από την εποχή της αρχαίας Ρώμης, όταν η αυτοκρατορία απλωνόταν και στα Βαλκάνια και επηρέαζε τους ντόπιους πολιτισμούς.

Ποιες είναι οι βασικές περίοδοι της αρχαιότητας στη Βουλγαρία;

Η αρχαιότητα ξεκινάει στις αρχές του 6^ου αι. π. Χ., όταν ιδρύθηκαν οι πρώτες ελληνικές αποικίες, που μετέφεραν τις δικές τους αστικές παραδόσεις εδώ και η Θράκη έγινε μέρος του αρχαίου μεσογειακού κόσμου. Η περίοδος αυτή τελειώνει τον 6^ο αι. μ. Χ., με τις κρατικές μεταρρυθμίσεις του αυτοκράτορα Ηρακλείου. Την εποχή αυτή διαμορφώθηκε πολύ σαφώς ο θρακικός πολιτισμός και τρόπος ζωής που αποτελούν αντικείμενο μελετών και στις μέρες μας.

Πού στη Βουλγαρία έχουν βρεθεί οι περισσότεροι αρχαιολογικοί χώροι της εποχής αυτής;

Oι τόποι με τα περισσότερα ευρήματα της συγκεκριμένης περιόδου είναι οι ακτές της Μαύρης θάλασσας. Είναι γεγονός ότι η θάλασσα είναι μια πύλη προς τον κόσμο, και για το λόγο αυτό εκεί έχουν συγκεντρωθεί πάρα πολλά ευρήματα, αντικείμενα, χώροι. Η παλιότερη πόλη στη Βουλγαρία, για παράδειγμα, είναι η Απολλωνία, το σημερινό Σοζόπολ, που ιδρύθηκε το 607 π. Χ. από Έλληνες μετανάστες, και ήταν αποικία της Μιλήτου. Στο εσωτερικό της Βουλγαρίας επίσης υπάρχουν πολλοί θρακικοί αρχαιολογικοί χώροι, στα παράλια του Εύξεινου Πόντου όμως έχει σημειωθεί μεγάλη πικνότητα και συγκέντρωση των αρχαιολογικών χώρων της αρχαιότητας.

Αυτή τη στιγμή στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο υπάρχει μια έκθεση θησαυρών από τα ελληνικά μουσεία, τι μπορείτε να μας πείτε για την συνεργασία σας με τους Έλληνες συναδέλφους σας;

Στο μουσείο μας έχουν εκτεθεί 195 εκθέματα από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Νομισματικό Μουσείο της Αθήνας με τον τίτλο „Ακατάλυτα ίχνη στην ιστορία”.

Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στη Σόφια δεν είχε φιλοξενήσει τόσο σημαντική ξένη έκθεση τα τελευταία 25 χρόνια, και για το λόγο αυτό είμαστε πολύ ικανοποιημένοι από τη συνεργασία με τους Έλληνες συναδέλφους μας.

Μαζί τους καταφέραμε να ετοιμάσουμε και ένα πολύ καλό βιβλίο για παιδιά, μεταφρασμένο στα ελληνικά και τα βουλγαρικά, που έχει τη μορφή κόμιξ και δίνει τη δυνατότητα στους μικρούς αναγνώστες να γνωρίσουν τα κοινά στοιχεία στον αρχαίο πολιτισμό της Βουλγαρίας και της Ελλάδας. Χαίρομαι ιδιαίτερα που παρά την κρίση οι Έλληνες συνάδελφοί μας κατάφεραν να βρουν το κουράγιο να προτρέψουν τους ελληνικούς φορείς και τις επιχειρήσεις να ενώσουν τις προσπάθειές τους και να παρουσιάσουν την Ελλάδα με τον δέοντα τρόπο στη Βουλγαρία.

Σχεδιάζετε την διοργάνωση βουλγαρικής έκθεσης με αρχαιολογικά εκθέματα σε κάποιο από τα μουσεία στην Ελλάδα;

Από το 2012 έχω διάφορες ιδέες για κοινή έκθεση στην Ελλάδα και τις έχω συζητήσει με συναδέλφους μου εκεί. Για διάφορους λόγους όμως δεν καταφέραμε να τις υλοποιήσουμε. Μπορούμε να διαβάσουμε μαζί εκ νέου την ιστορία του Βυζαντίου και της Βουλγαρίας, επειδή δεν πρόκειται μόνο για πολέμους επί της βασιλείας του Σαμουήλ και του Βασιλείου του Β’, που ονομάστηκε και «Βουλγαροκτόνος». Η ιστορία δεν χωρίζει τους λαούς, όπως νομίζουν πολλοί ιστορικοί στα Βαλκάνια, αλλά ενώνει, αρκεί να είναι κανείς καλοπροαίρετος και να την διαβάζει από διάφορες οπτικές γωνίες.

Τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή με τις ανασκαφές της αρχαίας Σέρντικα που  ανακαλύφθηκαν κατά την κατασκευή της δεύτερης γραμμής του μετρό στη Σόφια;

Η ομάδα του Εθνικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου με Μουσείο εργάζεται στον χώρο αυτό και ανακαλύψαμε πολύ καλά διατηρημένα ευρήματα του 1^ου – 4^ου αι. Στην αρχή οι εκπρόσωποι του Δήμου Σόφιας εξέφρασαν τον σκεπτικισμό τους σχετικά με την κατάσταση των ερειπίων της Σέρτνικα και έπρεπε να αγωνιστούμε, για να διατηρήσουμε το ιστορικό αυτό εύρημα. Το έχω πει πολλές φορές, ότι μπορεί κανείς να χτίσει ένα καινούργιο εργοστάσιο, αλλά δεν μπορεί να αποκαταστήσει ένα κατεστραμμένο αρχαιολογικό μνημείο. Οι αρχαιολόγοι έκαναν τη δουλειά τους στην αρχαία Σέρντικα και τώρα μένει μόνο ο Δήμος και το υπουργείο Πολιτισμού να αποφασίσουν πώς θα παρουσιάσουν τα ευρήματα αυτά στο κοινό.

Ποια είναι η τύχη του αμφιθεάτρου της Σέρντικα, το δεύτερο αμφιθέατρο σε ευρωπαϊκή πρωτεύουσα μετά από το Κολοσσαίο της Ρώμης;

Το ανατολικό τμήμα του απειλούνταν με καταστροφή στη διάρκεια της κατασκευής του ομώνυμου ξενοδοχείου στην περιοχή του. Είχαμε πολλά προβλήματα με τους ιδιοκτήτες του οικοπέδου, τελικά όμως «ωρίμασαν» για τις ιδέες μας και εξέθεσαν τα κατάλοιπα της σκηνής στο φουαγιέ του ξενοδοχείου. Δυστυχώς το δυτικό τμήμα του αμφιθεάτρου, που βρίσκεται κοντά στο «Νεανικό θέατρο», είναι θαμμένο στη λήθη, διότι η Εθνική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού ήθελε να χτίσει στο μέρος αυτό ένα κτήριο με υπόγεια γκαράζ, ενώ οι ιδιοκτήτες των διπλανών οικοπέδων επίσης το διεκδικούν. Ο Δήμος της Σόφιας πρέπει να παρέμβει πιο αποφασιστικά στη διαμάχη αυτή, για να προχωρήσουν τα πράγματα και αυτό το μοναδικό μνημείο να εκτεθεί. Στην Ευρώπη υπάρχει μόνο μία άλλη πρωτεύουσα με αμφιθέατρο και είναι η Ρώμη.

Το 2014 συμπληρώνονται 1.000 χρόνια από το θάνατο του βασιλιά Σαμουήλ και στη Βουλγαρία σχεδιάζονται διάφορες εκδηλώσεις. Έχετε συζητήσει το θέμα αυτό με τους συναδέλφους σας από τα Σκόπια;

Για να είμαι ειλικρινής, δεν έχουμε συζητήσει το θέμα αυτό, επειδή έχω κάποιες αμφοβολίες πως θα μπορούσαν να αντιδράσουν με τον κατάλληλο τρόπο. Η επιστήμη στα Σκόπια είναι πολιτικοποιημένη και ακόμη και να το θέλουν, δε θα έπαιρναν μια καθωσπρέπει επιστημονική στάση. Δυστυχώς εκεί η ιδεολογία ελέγχει την επιστήμη αποκτώντας μάλιστα και γελοίες διαστάσεις, ειδικά αν κοιτάξουμε τι μνημεία χτίζονται στην πρωτεύουσα. Οι Σκοπιανοί προσπαθούν να διαμορφώσουν το έθνος τους, που βέβαια είναι δικαίωμά τους, αλλά κάτι τέτοιο δεν πρέπει να γίνεται με την κλοπή ιστορικών γεγονότων, κάθε λαός πρέπει να δημιουργήσει μόνος του την ιστορία του.

Εμείς θα οργανώσουμε ένα διεθνές συνέδριο με αφορμή τη συμπλήρωση 1.000 ετών από το θάνατο του βασιλιά Σαμουήλ και ελπίζουμε εκπρόσωποί τους επίσης να λάβουν μέρος σε αυτό.

Πώς καταφέρνετε να αντιμετωπίσετε τους Βούλγαρους κυνηγούς θησαυρών;

Εμείς οι αρχαιολόγοι μπορούμε μόνο να καταγγέλνουμε την παράνομη δραστηριότητά τους και να σπάμε τα νεύρα μας. Η αρχαιοκαπηλία καταστρέφει όχι μόνο τους κόπους και το επάγγελμά μας, αλλά μας καταστρέφει ως έθνος. Από τη μία η υστερία με το κυνήγι θησαυρών γεννήθηκε από την φτώχεια στη Βουλγαρία, από την άλλη όμως και λόγω της αγοράς και των δημοπρασιών που διοργανώνονται στην Δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Πολύ συχνά μας κριτικάρουν που δεν φυλάγουμε την ιστορική μας κληρονομιά και δεν καταπολεμάμε την αρχαιοκαπηλία, ταυτόχρονα όμως δεν μπορούν να εξηγήσουν γιατί επιτρέπουν την διοργάνωση δημοπρασιών με ευρήματα από τη Βουλγαρία που προφανώς έχουν εξαχθεί παράνομα από τη χώρα. Οι αρχαιοκάπηλοι είναι επιθετικά άτομα, πίσω τους στέκονται πολύ πλούσιοι άνθρωποι, δημόσια πρόσωπα, που συμπεριφέρονται θρασύτατα εμφανιζόμενοι ως «δωρητές» ευρημάτων.

Καταστρέφουν ακροπόλεις, αρχαίες πόλεις και χαρίζουν τα πάντα που δεν τους κάνουν. Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον δυσμενές για τους αρχαιοκαπήλους στη Βουλγαρία ενημερώνοντας συνεχώς την κοινωνία για τα ευρήματα των αρχαιολόγων, επειδή μόνο έτσι θα μπορέσουμε να φυλάξουμε την πολιτιστική και την ιστορική μας κληρονομιά. Επειδή δεν είναι μόνο δική μας, αλλά και των επόμενων γενιών.

Πώς πάνε οι εργασίες σας στο δρόμο του αγωγού φυσικού αερίου «Νότια Ροή»;

Σύμφωνα με τον νόμο είμαστε υποχρεωμένοι να μελετήσουμε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους στο δρόμο του αγωγού και να σκεφτούμε πώς να τους διατηρήσουμε. Αυτή τη στιγμή μας δυσκολεύουν οι άσχημες καιρικές συνθήκες, ωστόσο συνεχίζουμε τη δουλειά μας. Αργότερα πρόκειται να υπογράψουμε μια συμφωνία αρχαιολογικών ανασκαφών και παρακολούθησης κατά τις εργασίες μαζί με την Ανώνυμη Εταιρεία «Νότια Ροή». Προς το παρόν έχουμε εντοπίσει πάνω από 100 χώρους, που μπορεί να θιγούν από την κατασκευή του αγωγού, και σίγουρα στη διάρκεια των έργων θα εμφανιστούν και άλλοι, που δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε. Αυτή τη στιγμή έχουμε πολύ καλή συνεργασία με τον επενδυτή και με το υπουργείο Πολιτισμού, ελπίζω να διατηρήσουμε μέχρι τέλους τις καλές μας σχέσεις.