Galery

1

Το πρόβλημα δεν είναι ότι μερικοί από τους εμβληματικούς εκπροσώπους της σημερινής πολιτικής τάξης έχουν ανέβει πάρα πολύ ψηλά στην διακυβέρνηση. Το πρόβλημα είναι ότι η διακυβέρνηση έχει πέσει στο επίπεδό τους. Ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης όμως για την κατάσταση αυτή ανήκει στα ίδια 3 εκατομμύρια ψηφοφόροι που δεν ψηφίζουν. Στην αθάνατη προφανώς συνήθεια, ακόμη από τα χρόνια του κομμουνιστικού καθεστώτος, ότι το κράτος αυτό δεν είναι δικό μου, ότι το μεγαλύτερο πράγμα που μπορώ να κάνω είναι να το ξεγελάσω ή να το εγκαταλείψω, ότι οι άλλοι πρέπει να σκεφτούν, να αποφασίσουν, να αναλάβουν την ευθύνη. Για να αλλάξει αυτό, πρέπει πρώτα να αρχίσουμε από τον εαυτό μας, να αρχίσουμε να αγαπάμε τον εαυτό μας και το κράτος μας, και να πιστέψουμε ότι είναι δικό μας και μπορούμε να το αλλάξουμε. Τότε αυτό που ονομάζετε „πολιτική τάξη”, μπορεί και να ανησυχήσει. Τώρα δεν υπάρχει τι να φοβάται –  οι θεσμοί, ένα μεγάλο μέρος των ΜΜΕ και η κοινωνία των πολιτών, τέτοια όπως είναι – χωρίς δόντια και ακίνδυνα – δεν την ενοχλούν καθόλου. Συμφωνώ με όσους ζητούν πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα δύο γύρων. Δεν βλέπω όμως ποιο από τα κυβερνώντα κόμματα θα το εφάρμοζε.

Στις Εθνοσυνελεύσεις και της Βουλγαρίας και της Ελλάδας κατάφεραν να μπουν ακροδεξιά και ακροαριστερά κόμματα. Περιμένετε η εικόνα αυτή να μεταφερθεί και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο;

Για τέτοια μεγάλη πιθανότητα προειδοποίησαν πρόσφατα ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μπαρόζο και ο Ιταλός πρωθυπουργός Ενρίκο Λέτα. Η εμφάνιση διάφορων μορφών λαϊκισμού – ακραίου εθνικισμού, αποσχισμού, ξενοφοβίας, ρατσισμού και φασιστοειδών σχηματισμών όπως η Χρυσή Αυγή – αποτελεί γεγονός παντού στην Ευρώπη και είναι ένα από τα σημάδια της κρίσης. Δείχνει ότι η κρίση αυτή δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά είναι και κρίση των αρχών και του πολιτικού μοντέλου. Οι ιδέες και οι ομάδες αυτές εμφανίζονται εκεί όπου έχει δημιουργηθεί κενό της πίστης στην Ευρώπη. Γόνιμο έδαφός τους είναι οι ανησυχίες, ο θυμός και η απελπισία των ανθρώπων.

Η Ελλάδα είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα λόγω των μεταρρυθμίσεων σοκ που έπρεπε να εφαρμοστούν. Όσο δραστικά όμως και να φτώχυναν οι Έλληνες, πάλι είναι πιο πλούσιοι από τους Βούλγαρους (κοιτάξτε τα στοιχεία της Eurostat) και, ελπίζω, αρχίζουν πλέον να καταλαβαίνουν τι σημαίνει κοινωνική αβεβαιότητα στην οποία ζουν οι βόρειοι γείτονές τους εδώ και 24 χρόνια από την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος.

Στη Βουλγαρία οι απαρχές του ακραίου εθνικισμού και του αντιευρωπαϊσμού βασίζονται στην έλλειψη απτού θετικού αποτελέσματος από την ένταξη της χώρας στην ΕΕ. Οι Βούλγαροι υπέφεραν με αξιοπρέπεια και υλοποίησαν πολλές επώδυνες μεταρρυθμίσεις, ώστε η χώρα τους να γίνει μέλος της ΕΕ. Όσα ζουν σήμερα οι Έλληνες οι Βούλγαροι το έζησαν στα χρόνια μετά από την εισαγωγή του καθεστώτος σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας το 1997. Το αναμενόμενο υψηλότερο επίπεδο ζωής όμως και η πιο δίκαιη κοινωνία δεν υπάρχουν. Και η φτώχεια, και η μαφία, και η ολιγαρχία, και το οργανωμένο έγκλημα, και η διαφθορά έμειναν στη θέση τους. Οι νέοι και οι μορφωμένοι μεταναστεύουν μαζικά, διότι δεν βλέπουν προοπτικές ανάπτυξης σε αυτή την άρρωστη και διεφθαρμένη κοινωνία. Η χώρα έχει χάσει περίπου 2 εκατομμύρια μετανάστες από το 1990 μέχρι σήμερα. Είναι λογικό λοιπόν σε μια τέτοια κατάσταση να αναρωτηθεί κανείς: Τι την θέλαμε την Ευρώπη αυτή; Πού είναι; Γιατί δεν μας βοηθάει; Και ακριβώς η αμφιβολία αυτή και η απογοήτευση δημιουργούν το γόνιμο έδαφος για τον λαϊκισμό, ο οποίος γρήγορα «κολλάει» και παρασύρει πολύ κόσμο, επειδή προσφέρει εύκολες και κατανοητές για όλους εξηγήσεις και εύκολες λύσεις – να διώξουμε τους αλλοδαπούς, να στειρώσουμε τους αθίγγανους,  να εθνικοποιήσουμε τα εργοστάσια, να διώξουμε τους ξένους επενδυτές, να διαλύσουμε την ΕΕ, να κάνουμε μια συμμαχία με τη Ρωσία, την Κίνα κτλ. Με παρόμοιες ιδέες γρήγορα „μεθούν” οι μάζες, το ξύπνημα από την «μέθη» αυτή όμως είναι επώδυνο, επειδή οι εξηγήσεις και οι λύσεις αυτές είναι ουτοπικές. Εξυπηρετούν συνήθως ελάχιστους πολιτικούς απατεώνες που οι ίδιοι δεν πιστεύουν σε αυτές.

Σε αντίθεση με την Ελλάδα στη Βουλγαρία υπάρχει ένα κοινωνικό στρώμα που η ιδέα της Ευρώπης το ενοχλεί και το συμφέρει αυτό το είδος λαϊκισμού. Είμαι βέβαιος ότι αυτό το κοινωνικό στρώμα δε θα δίσταζε να βγάλει τη χώρα από την ΕΕ, αν της δοθεί η δυνατότητα να το κάνει. Το στρώμα αυτό πάντα έβαζε τα δικά του συμφέροντα πάνω από τα εθνικά. Είναι οι απόγονοι ενός μέρους της πρώην κομμουνιστικής νομενκλατούρας, των πρώην Μυστικών Δυνάμεων. Γι’ αυτούς η διατήρηση της επιρροής της Ρωσίας αντί για εκείνη της Ευρώπης, είναι ζωτικής σημασίας. Για τα συμφέροντά τους δουλεύει το εθνικιστικό κόμμα Ataka, που δεν ανταποκρίνεται στο κλισέ «ακροδεξιό κόμμα». Είναι ένα ακραίο εθνικιστικό αντιευρωπαϊκό κόμμα που χρησιμοποιεί ακροαριστερή ρητορική – ζητεί εθνικοποίηση, ονομάζει τους ξένους επενδυτές «αποικιστές», δοξολογεί την Κίνα και την Κούβα, και στην ουσία δουλεύει για τα συμφέροντα της Ρωσίας του Πούτιν στη Βουλγαρία.