Galery

1

Κυρίως λόγω της παρόμοιας λειτουργίας. Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά ενός κτηρίου γραφείων είναι η σειρά χώρων χωρίς μια αυστηρά καθορισμένη λειτουργία. Το ίδιο το κτήριο γραφείων είναι ένα απροσδιόριστο κτήριο, διότι οι λειτουργίες μέσα σε αυτό συνέχεια αλλάζουν.

Πώς εντάσσεται το σύμπλεγμα «Λάργκο» στο κέντρο της Σόφιας στις αρχιτεκτονικές αντιλήψεις του Ανατολικού Μπλοκ;

Αν εξαιρέσουμε το σοσιαλιστικό μπαρόκ, οι αρχιτεκτονικές τάσεις στις χώρες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ ακολουθούσαν την ιδιαιτερότητα του αντίστοιχου πολιτισμού και επιρροές των παγκόσμιων αρχιτεκτονικών τάσεων. Εμένα για παράδειγμα μ’ αρέσει πολύ η ουγγρική αρχιτεκτονική της τελευταίας σοσιαλιστικής δεκαετίας, ειδικά τα εξαιρετικά έργα του Ίμρε Μάκοβετς, καθώς και η αρμενική και η λετονική αρχιτεκτονική. Και είναι εντελώς διαφορετικές αρχιτεκτονικές. Το «Λάργκο» στο κέντρο της Σόφιας επίσης δεν απεικονίζει κάποιες γενικές σοσιαλιστικές αρχιτεκτονικές αντιλήψεις, αν και είναι από την περίοδο του λεγόμενου σοσιαλιστικού μπαρόκ. Μάλλον είναι αντίθετο με αυτές, δημιουργώντας μόνο την εντύπωση ότι τους ακολουθεί.

Υπάρχει κάποια άλλη χώρα του πρώην Ανατολικού Μπλοκ η οποία να έχει προσαρμόσει την αντιπροσωπευτική σοσιαλιστική αρχιτεκτονική στην προηγούμενη όψη της πόλης;

Ναι, και μάλιστα σε πολλά μέρη. Ένα από τα καλύτερα παραδείγματα για την ένταξη αυτού του τύπου αρχιτεκτονικής είναι στην Ρωσία, στο Κρεμλίνο της Μόσχας. Με εξαίρεση το Βατικανό, το Κρεμλίνο είναι ίσως το μόνο κέντρο εξουσίας που λειτουργεί από το Μεσαίωνα μέχρι τις μέρες μας. Στο Κρεμλίνο υπάρχουν πολύ σημαντικά κτήρια και εγκαταστάσεις από διάφορες εποχές. Ανάμεσά τους είναι και το Μέγαρο Συνεδρίων του Κρεμλίνου που ολοκληρώθηκε το 1961 και προοριζόταν για τη διεξαγωή κομματικών συνεδρίων, συνδιασκέψεων και για δεύτερη σκηνή του θεάτρου «Μπολσόι».

Το Μέγαρο Συνεδρίων του Κρεμλίνου είναι ένα κτήριο που σχεδιάστηκε και χτίστηκε με μεγάλη λεπτότητα, πολύ σύγχρονη και σήμερα. Είναι αντιπροσωπευτικό για την εποχή του και ταυτόχρονα έχει ενταχθεί σε ένα αρχιτεκτονικό σύνολο που διαμορφώθηκε στη διάρκεια αιώνων. Το Μέγαρο Συνεδρίων του Κρεμλίνου στην ουσία είναι το πρώτο μεγάλο δημόσιο κτήριο που σημείωσε το τέλος του σοσιαλιστικού μπαρόκ. Αργότερα έγινε παράδειγμα για άλλα παρόμοια κέντρα στις πρωτεύουσες των σοσιαλιστικών χωρών, συμπεριλαμβανομένου και του βουλγαρικού Εθνικού Μεγάρου Πολιτισμού.

Κατά τη γνώμη σας σήμερα τα κτήρια γύρω από το «Λάργκο» έχουν προσαρμοστεί καλά στο καινούργιο αστικό περιβάλλον;

Το «Λάργκο» αποτελεί ένα κλειστό αρχιτεκτονικό σύμπλεγμα με εσωτερική ενότητα. Από τη στιγμή όμως που ανοίχτηκε προς τη μεγάλη λεωφόρο «Τόντορ Αλεξάνδροφ» το σύμπλεγμα έχασε την ακεραιότητά του. Όπως ανέφερα και προηγουμένως, το σύμπλεγμα μοιάζει με μια «αίθουσα» χωρίς στέγη. Σύμφωνα με το σχέδιο του 1952, που δημιουργήθηκε από μια ομάδα με επικεφαλής τον αρχιτέκτονα Τάσεφ, η τέταρτη πλευρά αυτής της «αίθουσας» έπρεπε να κλειστεί με ένα ψηλό κτήριο – το Μέγαρο Συμβουλίων. Ωστόσο πραγματοποιήθηκαν μόνο οι τρεις πλευρές, ενώ το άγαλμα της Αγίας Σοφίας στη θέση της τέταρτης πλευράς είναι πολύ ελαφρύ στοιχείο, για να κλείσει την «αίθουσα». Για το λόγο αυτό η λεωφόρος «Τόντορ Αλεξάνδροφ» σαν να εισβάλλει στο «Λάργκο» διαλύοντας τη σύνθεση. Το «Λάργκο» ακόμη περιμένει την κατάλληλη αρχιτεκτονική ολοκλήρωσή του.

Αν αφήσουμε στην άκρη το γεγονός ότι το σύμπλεγμα «Λάργκο» χτίστηκε για το κομμουνιστικό κόμμα, τα κτήρια που το απαρτίζουν έχουν χτιστεί πολύ ποιοτικά σχηματίζοντας ένα ξεχωριστό κέντρο της κρατικής εξουσίας. Για το λόγο αυτό κατά τη γνώμη μου θα ήταν κατάλληλο και η Βουλή, ο βασικός θεσμός της εξουσίας, να μεταφερθεί ολόκληρη στο σύμπλεγμα αυτό, έτσι ώστε μαζί με το Προεδρικό Μέγαρο και το Υπουργικό Συμβούλιο να επιτευχθεί η σημασιολογική πληρότητα και η λειτουργική συνέχεια του «Λάργκο».

Πώς θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε σήμερα το Μαυσωλείο του Γκεόργκι Ντιμιτρόφ, αν δεν το είχαν γκρεμίσει πριν από 15 χρόνια;

Αμέσως μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος κηρύχθηκε διαγωνισμός για την αλλαγή του προορισμού του Μαυσωλείου. Το πρώτο βραβείο κέρδισε ένα εξαιρετικό σχέδιο μιας ομάδας με επικεφαλής τον αρχιτέκτονα Αλεξάνδαρ Νάιντενοφ. Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό, η πλατεία ανάμεσα στο Μαυσωλείο και το Ανάκτορο απέναντι έπρεπε να καλυφθεί με μια επίπεδη επιφάνεια από μπετόν, κάτω από την οποία προβλέπονταν εκθεσιακοί και δημόσιοι χώροι που θα αποτελούσαν επέκταση της Εθνικής Πινακοθήκης. Ο κύβος του Μαυσωλείου πάνω από την επιφάνεια αυτή έπρεπε να διαμορφωθεί ως μια καινούργια είσοδος στην Εθνική Πινακοθήκη, όπως η γυάλινη πυραμίδα του Λούβρου στο Παρίσι.  Η ίδια η επίπεδη επιφάνεια διαμορφωμένη σαν πλατεία περνούσε ομαλά στο πάρκο έξω από το Εθνικό Θέατρο σχηματίζοντας έτσι ένα ενιαίο πολιτιστικό κέντρο εθνικής σημασίας. Κατά τη γνώμη μου η Βουλγαρία έχασε πολύ μη πραγματοποιώντας το σχέδιο αυτό.

Κατά τη γνώμη σας έπρεπε να γκρεμιστεί το σύμβολο αυτό της κομμουνιστικής λατρείας;