The Best of GRReporter
flag_bg flag_gr flag_gb

Το Ινστιτούτο Έρευνας Οικονομίας της Αγοράς: Οι υπερβολικές δαπάνες θα μας μετατρέψουν σε δεύτερη Ελλάδα

26 Ιούνιος 2010 / 22:06:41  GRReporter
3657 αναγνώσεις

Βικτόρια Μίντοβα

Ο Πέταρ Γκάνεφ είναι οικονομολόγος του Ινστιτούτου Έρευνας Οικονομίας της Αγοράς στη Σόφια. Ασχολείται με τα θέματα της οικονομικής ελευθερίας, της φορολογικής πολιτικής και της ανταγωνιστικότητας, και έχει ενδιαφέροντα στον τομέα της αντμετώπισης των αλλαγών του κλίματος και της ακαραίας φτώχειας. Ο εμπειρογνώμονας ανακάλυψε για τους αναγνώστες του GRReporter τα βασικά βήματα τα οποία η κυβέρνηση της Βουλγαρίας πρέπει να ακολουθήσει προκειμένου να εξασφαλίσει σταθερού είδους οικονομικής ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια.

Τι σημαίνει η έκκληση του Ινστιτούτου Έρευνας Οικονομίας της Αγοράς „Σταματήστε το ξόδεμα χρημάτων” στην εκστρατεία για τις δημόσιες δαπάνες της Βουλγαρίας και σε ποιον απευθύνεται;

Η έκκληση απευθύνεται στους κυβερνώντες. Τα τελευταία χρόνια παρατηρούσαμε αρκετά μεγάλη αύξηση των δημόσιων δαπανών. ‘Ηταν συνδυασμένη με μια αρκετά μεγάλη οικονομική ανάπτυξη και αυτό ήταν σε έναν βαθμό φυσικό. Στην οικονομία έμπαιναν αρκετά χρήματα, σημειώθηκε αύξηση του όγκου του εμπορίου, και η κυβέρνηση αποφάσισε εύκολα να αυξήσει τις δαπάνες της. Το ίδιο πράγμα συνέβη όχι μόνο στη Βουλγαρία, αλλά και σε άλλες χώρες της Ευρώπης και του κόσμου. Αυτό δυστυχώς προκάλεσε μεγάλες προσδοκίες και υπερβολικές δαπάνες. Τα έσοδα που συγκεντρώθηκαν ως αποτέλεσμα του υψηλού ρυθμού ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας, πολύ εύκολα μετατράπηκαν σε δαπάνες και σε υποσχέσεις για την αύξηση διάφορων κοινωνικών επιδομάτων, συντάξεων, μισθών στον δημόσιο τομέα και άλλα πράγματα που αρέσουν στο ευρύ κοινό. 

Τη στιγμή όμως, που ξέσπασε η κρίση, τα έσοδα που προκάλεσαν την ραγδαία οικονομική ανάπτυξη σταμάτησαν, ενώ οι υποσχέσεις και οι δεσμεύσεις των κυβερνήσεων έμειναν. Έτσι εμφανίστηκαν και τα προβλήματα στον προϋπολογισμό σχεδόν όλων των χωρών. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία μιας τρύπας του προϋπολογισμού, η οποία για χώρες όπως τη Βουλγαρία, είναι πολύ επικίνδυνη. Η ελληνική κρίση ήρθε να μας δείξει ποιες είναι οι συνέπειες από  παρόμοιες τρύπες του προϋπολογισμού.

Το πρόβλημα με το έλλειμμα της Ελλάδας όμως συσσωρεύεται εδώ και χρόνια, ενώ στη Βουλγαρία το πρόβλημα εμφανίστηκε φέτος;

Μάλιστα, το τελικό αποτέλεσμα όμως είναι το ίδιο – δεν έχει σημασία αν μιλάμε για ανισορροπία των εσόδων και των εξόδων για ολόκληρα χρόνια ή για μικρότερο χρονικό διάστημα. Είναι το σημείο όπου φτάνει ένα κράτος όταν ξεσπάσει μια κρίση και δεν έχει σταθερά έσοδα. Στη Βουλγαρία ο δρόμος είναι πολύ πιο σύντομος, δεν χρειάζεται να ξοδεύουμε ανελέητα 10 χρόνια, για να φτάσουμε στο ελληνικό σενάριο. Ιδιαίτερα επικίνδυνο είναι όταν έχουμε μια μιικρή οικονομία, η οποία αρχίζει να συρρικνώνεται. Με την ύπαρξη καθεστώτος σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών, οι δυνατότητες ευελιξίας στη διαδικασία εξόδου από την κρίση είναι ακόμη λιγότερες. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να χαθεί η εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών, δηλαδή αν η Ελλάδα χρειαζόταν 10 χρόνια για να χάσει την εμπιστοσύνη τους, στη χώρα μας η περίοδος αυτή είναι πολύ πιο σύντομη.  

Το πρόβλημα με τις δαπάνες υπάρχει εδώ και πολύ καιρό και είναι δομικό. Δεν είναι δαπάνες, για τις οποίες λαμβάνονται αποφάσεις κάθε χρόνο. Μιλάμε για δαπάνες στον τομέα της εκπαίδευσης, της υγείας, των υποδομών και των δήμων. Είναι τομείς, στους οποίους είναι πολύ δύσκολο να γίνουν περικοπές. Επομένως, αφού δεν μπορούμε να μειώσουμε τον όγκο των δαπανών, πρέπει να ανανεώσουμε το σύστημα ώστε να γίνει πιο αποτελεσματικό. Μιλάμε για μεταρρύθμιση ή βελτιστοποίηση, προκειμένου να μειωθούν οι δαπάνες αυτές και ο προϋπολογισμός να εξισορροπηθεί και πάλι. 

Πώς φαντάζεστε αυτή τη μεταρρύθμιση;

Πρώτον, πρέπει να αρχίσουν με την περικοπή των δημόσιων δαπανών στη διοίκηση. Κατά κάποιον τρόπο έτσι ξεκίνησε και η κυβέρνηση, με τη μείωση των προϋπολογισμών στην δημοτική διοίκηση, αυτό όμως δεν είναι ακόμη σε πλήρη εφαρμογή. Ο καθένας που έχει έρθει σε επαφή με την διοίκηση ξέρει τι μπορεί να βελτιωθεί εκεί. Ακόμη όμως και να πραγματοποιηθεί πλήρως το πρόγραμμα περικοπής των δημοτικών δαπανών, αυτό δε μπορεί να λύσει όλα τα προβλήματα με το υπερέλλειμμα. Θα καλύψει μόνο μερικές ανάγκες ως το τέλος του χρόνου.

Οι πιο σοβαρές μεταρρυθμίσεις, που πρέπει να γίνουν, είναι στον τομέα της συνταξιοδοτικής και της υγειονομικής ασφάλισης, καθώς και στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τομείς, στους οποίους τα χρήματα να πηγαίνουν σε όσους πράγματι τα χρειάζονται. Σύστημα, στο οποίο οι πολίτες θα χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τις κλινικές κατευθύνσεις, ενώ τα χρήματα θα ακολουθούν τις ανάγκες του ασθενούς. Επίσης είναι πολύ σημαντικό να δημιουργηθούν καινούρια μοντέλα, με τα οποία ένα μέρος των συνταξιοδοτικών ασφαλίσεων να αποταμιεύονται, και όχι μόνο να επανακατανέμονται.

Εξηγήστε μας λίγο πιο λεπτομερώς τι εννοείτε με τις αλλαγές στο σύστημα συνταξιοδότησης;

Με το σύστημα όπως ήταν στη Βουλγαρία μέχρι πρόσφατα, δεν υπάρχουν συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις. Απλώς γίνεται μια μεταφορά από εκείνους που πληρώνουν ασφαλίσεις σε εκείνους που σήμερα παίρνουν συντάξεις. Χρειάζεται να επαναπροσανατολίσουμε το σύστημα συνταξιοδότησης προς την συγκέντρωση αποθεμάτων. Πάλι θα υπάρχει αλληλεγγύη και μεταφορά χρημάτων από τους εργαζόμενους προς τους συνταξιούχους, βασικό ρόλο όμως πρέπει να παίζει η αποταμίευση, που τώρα εισέρχεται στην Βουλγαρία με εισφορά της τάξης του 5%.

Τι σημαίνει συνταξιοδοτική αποταμίευση;

Όταν κάθε μήνα παίρνουμε το μισθό μας, ένα μέρος των χρημάτων βάζουμε σε έναν ειδικό συνταξιοδοτικό λογαριασμό. Αυτό υπάρχει και σήμερα, πολύ λίγο όμως από την εισφορά μας πηγαίνει στην ουσία σ’ αυτόν τον λογαριασμό, διότι το μεγαλύτερο μέρος το παίρνει το κράτος. Με άλλα λόγια, το μεγαλύτερο μέρος αυτών των χρημάτων δεν αποταμιεύονται, αλλά ξοδεύονται αμέσως για την κάλυψη των τρέχουσων αναγκών. Αν κοιτάξουμε τι μέρος στις δαπάνες του προϋπολογισμού καταλαμβάνουν οι συντάξεις, θα δούμε ότι πρέπει οπωσδήποτε να γίνει μεταρρύθμιση στον τομέα αυτό.

Πείτε μας πιο συγκεκριμένα ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι υπόλοιπες μεταρρυθμίσεις που πρέπει οπωσδήποτε να γίνουν στο κρατικό σύστημα;

Στις περικοπές πρέπει να είναι σαφές, ότι δεν μπορούμε να κάνουμε εξαιρέσεις. Κάθε διοίκηση πρέπει να συμμετέχει στον κοινό σκοπό, κάτι που αυτή τη στιγμή δεν συμβαίνει. Η κυβέρνηση ξεκίνησε περικοπές των δαπανών, όχι όμως σε όλες τις διοικήσεις. Δεν βλέπουμε π.χ. περικοπή των δαπανών ούτε του Υπουργείου Άμυνας, ούτε του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Πρόνοιας. Δηλαδή σε υπουργεία που ξοδεύουν σχεδόν 1 δισ. λέβα ετησίως δεν υπήρξαν περικοπές. Η έκκληση του Ινστιτούτου Έρευνας Οικονομίας της Αγοράς είναι αυτή η κατάσταση να διορθωθεί, και αυτά τα υπουργεία να βελτιστοποιήσουν επίσης τους προϋπολογισμούς τους, ιδιαίτερα το Υπουργείο Άμυνας, στο οποίο υπάρχουν ακόμη πολλοί άνθρωποι που δεν είναι σαφές τι κάνουν εκεί. Υπάρχουν επίσης και πολλά ακίνητα τα οποία το υπουργείο δεν μπορεί να διαχειρίζεται σωστά, αλλά απορροφούν χρήματα.

Άλλα μέτρα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τη χώρα σε περίοδο κρίσης είναι η επανεξέταση των λειτουργιών του κράτους. Με άλλα λόγια, όχι να κόψουμε λίγο από κάθε λειτουργία, αλλά γενικά να ξανασκεφτούμε αν κάποιες λειτουργίες πρέπει να μείνουν κρατική αρμοδιότητα. Αν π. χ. πρέπει το κράτος να εξασφαλίζει απασχόληση. Ένα πράγμα είναι να εξασφαλίζει τους κανόνες στην αγορά εργασίας, και άλλο να ξοδεύει χρήματα για να εξασφαλίζει απασχόληση, που το κάνει χωρίς καμιά επιτυχία τα τελευταία χρόνια. Απόδειξη αποτελεί και η τελευταία έκθεση του Εθνικού Στατιστικού Ινστιτούτου, στην οποία αναφέρεται ότι τα ενεργά προγράμματα εξασφάλισης απασχόλησης υπήρξαν αναποτελεσματικά. Πολλοί από εκείνους που έχασαν τη δουλειά τους λόγω της κρίσης, και ύστερα επέστρεψαν στην αγορά εργασίας, βρήκαν μόνοι τους νέες δυνατότητες εργασίας. Η κρατική πολιτική στον τομέα αυτό δεν συνέβαλε με κανένα τρόπο στην αποκατάσταση ή την αύξηση των θέσεων εργασίας στη χώρα. Ορίστε ένα παράδειγμα μια λειτουργίας του κράτους, για την οποία εδώ και χρόνια ξοδεύονται πάρα πολλά χρήματα και μέχρι στιγμής δεν έχει επιτευχθεί τίποτα το σημαντικό. Κι όμως εξακολουθεί να υπάρχει.

Παρόμοιες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης που κοστίζουν ακριβά στο κράτος, αλλά δεν έχουν ιδιαίτερο αποτέλεσμα στη διάρκεια του χρόνου, είναι τα προγράμματα ενθάρρυνσης των επενδύσεων στην οικονομία ή ενθάρρυνσης της επιχειρηματικότητας. Αντί το κράτος να περιοριστεί στο να δημιουργήσει ένα κοινό νομοθετικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο αυτές οι ιδιωτικές πρωτοβουλίες να αναπτύσσονται (που δεν κοστίζει τίποτα), το κράτος ξοδεύει πολλά χρήματα χωρίς αποτέλεσμα. Είναι σαφές για όλους, ότι η επιχειρηματικότητα δεν γίνεται εξαιτίας κάποιου προγράμματος του Υπουργείου Οικονομίας, αλλά λόγω του επιχειρηματικού περιβάλλοντος που υπάρχει στη χώρα.

Για παράδειγμα, το κράτος εξακολουθεί να παράγει προϊόντα καπνού μέσω του Bulgartabac, και να μεταφέρει επιβάτες με τη Σιδηροδρομική εταιρεία BDZ. Και οι δύο δραστηριότητες δεν αποτελούν αρμοδιότητες του κράτους. Στην βιομηχανία καπνού τα πράγματα είναι ακόμη πιο μπερδεμένα. Το ίδιο το κράτος παράγει τσιγάρα, και ύστερα τιμωρεί τους καταναλωτές με την επιβολή έμμεσου φόρου. Εκτός αυτού παρέχει επιδοτήσεις στους καπνοπαραγωγούς (ξοδεύει άλλα χρήματα) για να καλλιεργούν καπνό. Φέτος έχουν προβλεφθεί 116 εκατ. λέβα από τον προϋπολογισμό με την ευχή οι καπνοπαραγωγοί να κάνουν μόνοι τους τη μεταρρύθμιση και να αρχίσουν να ασχολούνται με άλλες καλλιέργειες. Βέβαια, πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να πάρουν τα χρήματα και να συνεχίσουν να ασχολούνται με την καλλιέργεια καπνού, διότι όργανα έλέγχου δεν υπάρχουν.

Νομίζετε ότι η αναθεώρηση του προϋπολογισμού φέτος θα βοηθήσει στην ταχύτερη αποκατάσταση της βουλγαρικής οικονομίας;

Αυτή η αναθεώρηση στην ουσία δεν αλλάζει τίποτα το σημαντικό Ήταν αναμενόμενο ότι τη στιγμή που διαπιστώθηκαν τα προβλήματα του προϋπολογισμού, θα ληφθούν κάποια μέτρα. Τα μέτρα αυτά λοιπόν θα δώσουν κάποιο αποτέλεσμα και επομένως πρέπει να περιληφθούν σε έναν νέο προϋπολογισμό. Πράγμα που όμως δεν συνέβη. Μέσω της αναθεώρησης σήμερα ψηφίζουμε και νομιμοποιούμε το γεγονός ότι τα έσοδα ούτως ή άλλως πηγαίνουν προς τα κάτω, ενώ τα έξοδα – προς τα πάνω. Αυτά δεν είναι καινούρια μέτρα, αλλά απλώς νομιμοποίηση της πραγματικότητας στη χώρα, χωρίς να λάβουμε μέτρα για αλλαγή προς θετική κατεύθυνση.

Διαψεύδει αυτό τον ισχυρισμό των εκπροσώπων του ΔΝΤ για τη Βουλγαρία, ότι φέτος η χώρα αρχίζει να ανακάμπτει από την κρίση;

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι σε κάποιο βαθμό βαδίζουμε προς την έξοδο από την κρίση. Το εμπόριο άρχισε να μεγαλώνει, οι εξαγωγές έχουν αυξηθεί ελαφρώς, η ανεργία μειώθηκε κατά περίπου 1%, λόγω ίσως και της εποχιακής απασχόλησης, και υπάρχει μία κινητικότητα της οικονομίας γενικά. Δεν αποτελεί όμως μια σταθερή ανάπτυξη. Δεν μπορούμε να πούμε ότι είμαστε στο χαμηλότερο σημείο, δεν βρισκόμαστε όμως και πολύ ψηλά. Η αποκατάσταση της χώρας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την εμπιστοσύνη στη χώρα των εξωτερικών αγορών και με την πολιτική της κυβέρνησης. Όσο υψηλότερη είναι η εμπιστοσύνη, τόσο περισσότερες θα είναι οι επενδύσεις. Αυτό όμως δεν ισχύει αυτή τη στιγμή για τη Βουλγαρία. 

Η Βουλγαρία έχει μια αρκετά καλή μακροοικονομική εικόνα – χαμηλό δημόσιο χρέος και έλλειμμα, «επίπεδο φόρο» κτλ. Γιατι οι αγορές να μην μας πιστεύουν;

Ίσως η εικόνα ήταν καλή μέχρι ένα σημείο, τώρα όμως άρχισε να χειροτερεύει αρκετά γρήγορα και μάλιστα από την πλευρά της κυβέρνησης. Στις αρχές του έτους απεδείχθη ότι ο προϋπολογισμός για το 2009 δεν ήταν εξισορροπημένος και υπήρχε μεγάλο έλλειμμα. Αυτό το γεγονός έγινε δεκτό ως κάτι το περιστασιακό, να όμως που είμαστε στα μέσα του 2010 και πάλι μιλάμε για αναθεωρήσεις και αλλαγές. Εμφανίστηκαν και αμφιβολίες για την αξιοπιστία των στοιχείων, που δεν είναι προς όφελός μας. Απλώς αρχίσαμε να δίνουμε αλλεπάλληλα αρνητικά σήματα στους Ευρωπαίους εταίρους μας και στις διεθνείς αγορές.

Πώς νομίζετε, θα κερδίσουμε ή θα χάσουμε από την συμμετοχή μας στα ενεργειακά σχέδια Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης, το «Νότιο ρεύμα» και τον πυρηνικό σταθμό στο Μπέλενε;

Είναι δύσκολο να πει κανείς τι κερδίζουμε και τι χάνουμε, διότι το ζήτημα έχει και γεωπολιτική πλευρά. Προφανώς οι αποφάσεις κλίνουν προς την Ευρώπη και όχι προς τη Ρωσία. Από οικονομικής απόψης αποχωρούμε από πολλές δαπάνες. Για την κατασκευή του σχεδίου Μπέλενε π. χ. πρέπει να επενδύσουμε ποσό ίσο με τα συνολικά δημόσια έξοδα ενός ολόκληρου χρόνου. Είναι μια επένδυση, την οποία δεν υπάρχει ποιος άλλος να την κάνει εκτός από τον δημόσιο τομέα, επομένως αυτή τη στιγμή θα εξοικονομήσουμε έξοδα. Ο πετρελαιαγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης και το «Νότιο ρεύμα» είναι σχέδια που δε θα επιβαρύνουν τόσο τον προϋπολογισμό, παραμένει όμως το ερώτημα κατά πόσο τα χρειαζόμαστε και αν διαθέτουμε τα απαραίτητα χρήματα και βούληση να τα υλοποιήσουμε.

Ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι δυνατότητες μείωσης του ελλείμματος;

Άμεση περικοπή των δαπανών κάθε υπουργείου και δημόσιου φορέα, καθώς και αποχώρηση από κάποιες λειτουργίες και κρατικά προγράμματα που είναι αποδεδειγμένως αναποτελεσματικά. Αυτό θα ήταν μια απόφαση άνευ προηγουμένου, διότι η Βουλγαρία μέχρι στιγμής δεν έχει αποχωρήσει από κάποιο πρόγραμμά της. Παρόμοια αναποτελεσματικά σχέδια αναδιαρθρώνονταν, μεταρρυθμίζονταν, μετονομάζονταν, αλλά καμιά βουλγαρική κυβέρνηση δεν έχει αποχωρήσει από κάποιο πρόγραμμά της. Μονάχα ανοίγουν νέα προγράμματα, παλιά δεν κλείνουν. Ούτως ή άλλως τα ευρωπαϊκά κονδύλια δεν είναι κύριας σημασίας για την αποκατάσταση και την ανάπτυξη της βουλγαρικής οικονομίας, και μάλιστα αν υπάρχει κάποια «νησίδα» της αγοράς, οι επιχειρηματίες δε θα περιμένουν τα ευρωπαϊκά ταμεία να τους προσφέρουν προγράμματα, αλλά θα ωφεληθούν οι ίδιοι από την δυνατότητα που εμφανίστηκε.

Αυτή τη στιγμή η ευρωζώνη περνάει μια δύσκολη περίοδο. Πότε και υπό ποιους όρους νομίζετε ότι η Βουλγαρία θα είναι έτοιμη να δεχθεί το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα; Πώς θα μας βοηθήσει αυτό;

Το βουλγαρικό νόμισμα λέβα είναι άμεσα συνδεδεμένο με το ευρωπαϊκό νόμισμα αυτή τη στιγμή, επομένως κάθε πλήγμα που θα δεχθεί η ευρωζώνη, αναπόφευκτα θα επηρεάσει και τη χώρα μας. Η διαφορά είναι ότι κάθε νόμισμα εκτός της ευρωζώνης κρύβει και τους κινδύνους του, που μπορεί να είναι και πολιτικοί και νομισματικοί. Κάθε φορά που έχουμε προβλήματα με τον προϋπολογισμό βρίσκεται κάποιος να πει ότι το καθεστώς συναλλαγματικών ισοτιμιών απειλείται και μπορεί να πέσει. Αυτό τρομάζει τον κόσμο και στέλνει άσχημο σήμα στις διεθνείς αγορές. Ο μόνος τρόπος αυτές οι δολοπλοκίες να σταματήσουν είναι να μπούμε στην ευρωζώνη, διότι εκτός από οικονομικός υπάρχει και πολιτικός κίνδυνος. Το καθεστώς συναλλαγματικών ισοτιμιών αποτελεί απόφαση του κράτους και εκεί κρύβεται ο πολιτικός κίνδυνος. Το κράτος μπορεί να πει μια μέρα ότι αν διατηρήσουμε το καθεστώς σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών, θα χρειαστεί να μειώσουμε τις συντάξεις για παράδειγμα. Για να μην μειώσουμε, λοιπόν, τις συντάξεις, θα καταργήσουμε το καθεστώς και θα αρχίσουμε να εκτυπώνουμε χρήματα. Επομένως, η ένταξη στην ευρωζώνη θα λύσει το πρόβλημα με τους φόβους αυτούς.

 

Πηγή: grreporter.info

Tags: Ινστιτούτο Έρευνας Οικονομίας της Αγοράς μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης
ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΤΕ ΜΑΣ!
Το περιεχόμενο του GRReporter φτάνει σε σας δωρεάν 7 ημέρες την εβδομάδα. Δημιουργείται από μια ομάδα επαγγελματιών δημοσιογράφων, μεταφραστών, φωτογράφων, εικονοληπτών, ειδικών λογισμικού, γραφικών σχεδιαστών. Αν σας αρέσει η δουλειά μας και την παρακολουθείτε, σκεφτείτε μήπως θα θέλατε να μας υποστηρίξετε οικονομικά με ποσό που επιθυμείτε.
Subscription
Μπορείτε να μας βοηθήσετε και με εφάπαξ αποστολή οποιουδήποτε ποσού:
blog comments powered by Disqus