Galery

1

Η Νιχάλ Γιοζεργκάν είναι γνωστή ως τη βουλγαρική φωνή στην Τουρκία. Είναι ανταποκρίτρια και αναλυτής βασικών βουλγαρικών ΜΜΕ για τα οποία εργάζεται πάνω από 20 χρόνια. Σε διάφορες περιόδους υπήρξε αρθρογράφος στα περιοδικά «Balkans +» και «Manager», τις ημερήσιες εφημερίδες «Standart», «24 chasa» και «Trud», στους τηλεοπτικούς σταθμούς TV7 Bulgaria, TV+. Για πολλά χρόνια έκανε ρεπορτάζ για την Εθνική Ραδιοφωνία, τώρα και για το ραδιοφωνικό σταθμό Darik. Έχει κάνει τρία ντοκιμαντέρ: „Η Κωνσταντινούπολη – η συνάντηση των πολιτισμών” το 2002, „Η Συρία – το γεωπολιτικό αγκάθι της Μέσης Ανατολής” το 2007, που προβλήθηκαν πολλές φορές στην Εθνική Τηλεόραση, για την οποία εργάζεται πάνω από 10 χρόνια ως μόνιμη ανταποκρίτρια στην Τουρκία μέχρι το 2008.

Το τελευταίο ντοκιμαντέρ της „Ανεκτικότητα”, που δημιουργήθηκε σε συνεργασία με τον Τούρκο σκηνοθέτη Σεμίχ Ντιντάρ, μιλάει για το βουλγαρικό εθνικό μοντέλο ανεκτικότητας και την βίαιη αλλαγή των ονομάτων των μουσουλμάνων στη Βουλγαρία κατά την οποία το 1984 350.000 Βούλγαροι Τούρκοι διώχθηκαν από την πατρίδα τους στο τέλος της εποχής του κομμουνιστικού καθεστώτος του δικτάτορα Τόντορ Ζίβκοβ. Το ντοκιμαντέρ δημιουργήθηκε με την υποστήριξη και του τουρκικού υπουργείου Πολιτισμού το 2010 και κέρδισε το δεύτερο μεγάλο βραβείο του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου „Αντακιά – συνάντηση πολιτισμών”. Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε στο ιδιωτικό τουρκικό ειδησεογραφικό κανάλι Canal 24. Αυτή τη στιγμή η Νιχάλ Γιοζεργκάν είναι υποψήφια διδάκτορας του Ινστιτούτου «Διάλογος Ευρώπης» του Πανεπιστημίου Σόφιας «Αγίου Κλήμη της Αχρίδας». Αντικείμενο της μελέτης της είναι η καινούργια κατεύθυνση της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας και η κάλυψή της στις ημερήσιες εφημερίδες Milliyet και Zaman την περίοδο της διακυβέρνησης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Με την Νιχάλ Γιοζεργκάν μίλησε η Μαρία Σ. Τοπάλοβα.

- Μέχρι πριν από λίγους μήνες η Τουρκία έκανε την εντύπωση μιας χώρας με ισχυρή οικονομία και μεταρρυθμιζόμενη κοινωνία, αποφασισμένη να εκπληρώσει όλα τα κριτήρια ένταξης στην ΕΕ. Τι συνέβη και άλλαξε τόσο πολύ η Τουρκία; Γιατί η κυβέρνηση άρχισε να λέει στους πολίτες πώς να ντύνονται και πώς να συμπεριφέρονται, άρχισε να απαγορεύει τη χρήση ορισμένων λέξεων; Γιατί έφτασε σε αυτή την υποχώρηση όσον αφορά τα ατομικά δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών;

- Μπορεί να πει κανείς ότι στην Τουρκία παρατηρείται ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα κατάχρησης εξουσίας εκ μέρους της μονοκομματικής κυβέρνησης των μετριοπαθών ισλαμιστών του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, το οποίο κυβερνά την χώρα μόνο του εδώ και 11 χρόνια σε τρεις συνεχόμενες θητείες. Η μονοκομματική κυβέρνηση οφείλει την επιτυχία της σε μεγάλο βαθμό στον χαρισματικό ηγέτη της Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Φαινομενικά για την σύγχρονη πολιτική ιστορία της χώρας το κόμμα αυτό αύξησε το ποσοστό των ψήφων του τρεις φορές: 34,63% το 2002,  46.58% το 2007 και περίπου 50% στις τελευταίες κοινοβουλευτικές εκλογές το 2011. Στην ουσία το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ψηφίζει ένας στους δύο Τούρκους ψηφοφόρους. Το συντηρητικό αυτό κόμμα που υπερασπίζεται τις ισλαμικές αξίες, στην πραγματικότητα παραμέρισε όλα τα κλασικά δεξιά κόμματα έξω από τη Βουλή, όπως για παράδειγμα το Κόμμα της Μητέρας Πατρίδας του Τουργκούτ Οζάλ και το Κόμμα του Ορθού Δρόμου του Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, και κατέκτησε μόνιμα το δεξιό πολιτικό χώρο. Η μόνη δεξιά αντιπολίτευση είναι οι εθνικιστές που έχουν 53 έδρες στο 550 εδρών Κοινοβούλιο. Οι σοσιαλδημοκράτες που αποτελούν την αξιωματική αντιπολίτευση δεν είναι πραγματική απειλή για το κυβερνών κόμμα, αφού διαθέτουν μόνο 135 έδρες. Πριν από το σκάνδαλο διαφθοράς που ξέσπασε στις 17 Δεκεμβρίου του 2013, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης είχε 327 έδρες, τώρα είναι κατά 7 λιγότερες, λόγω των βουλευτών που αποχώρησαν και έγιναν ανεξάρτητοι. Πριν από λίγους μήνες ο Τούρκος ηγέτης χαρακτήρισε το κομματικό προφίλ του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης «συντηρητικούς δημοκράτες» που η αντιπολίτευση ονόμασε «το οξύμωρο κόμμα», διότι η ίδια η φράση περιέχει νοηματική σύγχυση. Η ιδεολογική βάση αυτού του κόμματος έχει τις ρίζες της στο πολιτικό ισλάμ.

Ο Ερντογάν ακόμη στην αρχή προσπάθησε να αποστασιοποιηθεί από το Κίνημα «Εθνικό Όραμα» του δασκάλου και καθοδηγητή του Νετζμετίν Ερμπακάν, με τον ισχυρισμό ότι το καινούργιο ισλαμικό κόμμα είναι μεταρρυθμιστικό και δεν μπορεί να θεωρείται συνεχιστής των σκληρών ισλαμιστών του Κόμματος Ευημερίας που μετά από άλλη μια πολιτική απαγόρευση μετονομάστηκε στο Κόμμα της Ευτυχίας, όπως ονομάζεται και σήμερα. Μια από τις πλέον ανησυχητικές τάσεις που παρατηρούμε σήμερα στην Τουρκία και η οποία ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο κατά την τελευταία θητεία της κυβέρνησης είναι η κλίση του Ερντογάν να υποστηρίζει τον αυταρχισμό και το απολυταρχικό καθεστώς, επειδή το κυβερνών κόμμα γενικά είναι ένα κόμμα ηγετικού τύπου. Ειδικά τον τελευταίο καιρό έγινε πολύ επικίνδυνη η αναβάθμιση των ισλαμικών αρχών και η τοποθέτησή τους πάνω από τις αρχές της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και του δημοκρατικού κράτους δικαίου, καθώς και η βάναυση παρέμβαση στον τρόπο ζωής, σκέψης και στυλ, και η προσπάθεια να διαμορφωθεί ένας καινούργιος τύπος Τούρκου πολίτη – τυποποιημένου και κατάλληλου για το όραμα του Ερντογάν και του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.

Ως παράδειγμα θα μπορούσε να αναφέρει κανείς τους αυστηρούς περιορισμούς που επέβαλε η κυβέρνηση μέσω τροποποιήσεων νόμων σχετικά με το κάπνισμα, την κατανάλωση και την πώληση αλκοόλ, „τον μη υποχρεωτικό αλλά επιθυμητό ενδυματολογικό κώδικα”, και τη συμπεριφορά στους δημόσιους θεσμούς, τον νεποτισμό για τους „δικούς μας ανθρώπους”, τον μαξιμαλισμό κατά την λήψη και την επιβολή αποφάσεων όπως η περίπτωση για την ανάπλαση της κεντρικής πλατείας Ταξίμ, χωρίς δημόσια συζήτηση, που οδήγησε στην οικολογική διαδήλωση «Occupy Gezi» στις 31 Μαΐου του 2013. Όλα αυτά ενίσχυσαν την πόλωση της τουρκικής κοινωνίας αποθώντας τους μοντέρνους και κοσμικούς πολίτες, κατοίκους των πόλεων, οι οποίοι σε τελευταία ανάλυση ξεκίνησαν μια αντικυβερνητική εξέγερση που περιέλαβε 81 περιοχές.

Οι πρωτοφανείς διαδηλώσεις στο Πάρκο Gezi πήραν διαστάσεις σε όλη την Τουρκία και ονομάστηκαν „η καινούργια επανάσταση των Νεότουρκων” εναντίον της ιδέας του Ερντογάν να δημιουργήσει μια „Καινούργια Τουρκία” με αποστολή τον „Στόχο 2023”, που θα οδηγούσε στη „Δεύτερη Δημοκρατία”. Η χρονολογία αυτή είναι πολύ συμβολική, αφού τότε γιορτάζεται η συμπλήρωση 100 ετών από την ίδρυση της κοσμικής Τουρκικής Δημοκρατίας (το 1923) από τον «πατέρα των Τούρκων» τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Μερικοί αναλυτές ισχυρίζονται ότι ο πραγματικός στόχος είναι ο ιστορικός ρεβανσισμός και όπως και στη Ρωσία του Πούτιν να γίνει ο "ερντογανισμός" του τουρκικού έθνους. Επίσης οι τελευταίες εξελίξεις στη χώρα αποδεικνύουν ότι το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και ο Ερντογάν δεν εγκατέλειψαν ποτέ το όραμα του πολιτικού ισλάμ, που βρίσκεται κοντά σ’ εκείνο του αντι-δυτικού ισλαμικού κινήματος Αδελφοί Μουσουλμάνοι που ιδρύθηκε το 1928.  Αν οι Τούρκοι πολίτες δεν εμποδίσουν με την ψήφο τους τα σχέδια του Τούρκου ηγέτη να γίνει «εκλέξιμος σουλτάνος» μέσω τροποποίησης του Συντάγματος, μπορεί να πει κανείς ότι θα γίνουν πραγματικότητα οι υπάρχοντες φόβοι πως ο Ερντογάν θα υποτάξει πλήρως την νομοθετική εξουσία και τα ΜΜΕ και η συνταγματική αρχή της διαίρεσης των εξουσιών και ο κοσμικός χαρακτήρας του πολιτικού συστήματος θα μείνουν μόνο στα χαρτιά. Οι φορείς της εκτελεστικής εξουσίας που θα ελέγχονται από τον αρχηγό του κράτους θα ελέγχουν με τη σειρά τους τη λειτουργία των φορέων του δικαστικού συστήματος, και το γεγονός αυτό θα απειλήσει την προοπτική της χώρας να ενταχθεί στην ΕΕ λόγω των αντιδημοκρατικών εξελίξεων. Για το λόγο αυτό δεν αποτελεί πρόβλεψη αν πούμε ότι η διαδικασία των διαπραγματεύσεων μπορεί να διακοπεί εκ μέρους της Τουρκίας ή της ΕΕ. Προς το παρόν το Καταστατικό του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης δεν επιτρέπει την εκλογή των βουλευτών για πάνω από 3 φορές, που ισχύει και για τον πρωθυπουργό. Εκτός αν ο Ερντογάν δεν κερδίσει τις προεδρικές εκλογές τον Αύγουστο, πράγμα αρκετά αμφίβολο. Τότε η τελευταία του ευκαιρία προκειμένου να διατηρηθεί στην εξουσία παραμένει η αλλαγή του κομματικού καταστατικού, για να μπορέσει να επανεκλεγεί ηγέτης του κόμματος και πρωθυπουργός, αν του χρόνου το κόμμα του αναλάβει για τέταρτη φορά την εξουσία. Δεν προβλέπεται μάχη για τη θέση του Προέδρου μεταξύ του νύν αρχηγού του κράτους Αμπντουλάχ Γκιουλ η 7χρονη θητεία του οποίου λήγει φέτος, και του πρωθυπουργού Ερντογκάν.

Το πιθανότερο σενάριο είναι οι δύο τους να συμφωνήσουν ο Γκιουλ να αναλάβει την θέση του ηγέτη του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και να προσπαθήσει να γίνει πρωθυπουργός στις κοινοβουλευτικές εκογές το 2015, ενώνοντας το κόμμα μετά από την εποχή Ερντογάν. Η φιλόδοξη και υπερενεργός εξωτερική πολιτική έδωσε πραγματικά αποτελέσματα κατά τη δεύτερη θητεία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, και μια ώθηση στην θεωρία του υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου για το «στρατηγικό βάθος» της Τουρκίας. Αυτή την περίοδο η χώρα άρχισε να διαμορφώνεται ως περιφερειακός ηγεμόνας και να προωθεί ένα θετικό μοντέλο για τις αραβικές χώρες σε φάση μετάβασης προς τη δημοκρατία, την οικονομία της αγοράς, το κράτος δικαίου, και την σύγκλισή τους με τη Δύση. Η αραβική άνοιξη όμως δεν δικαίωσε τα σχέδια αυτά.

Το αποτέλεσμα στη Λιβύη, την Τυνησία, την Αίγυπτο και ο συνεχιζόμενος πόλεμος στη Συρία το αποδεικνύουν.

Οι αναλυτές μιλάνε πλέον για «αραβικό χειμώνα». Αντί η Τουρκία να αποτελεί μοντέλο για τις χώρες αυτές, βλέπουμε τις αντίθετες εξελίξεις. Η Τουρκία απομακρύνεται από τη Δύση και έρχεται πιο κοντά στην τροχιά της Μέσης Ανατολής και των αντιδημοκρατικών καθεστώτων στις χώρες αυτές στις οποίες για πολλά χρόνια ακόμη θα επικρατεί το χάος.

- Ωστόσο η τουρκική οικονομία φαίνεται σαν νησί της σταθερότητας μέσα στη θάλασσα της οικονομικής αστάθειας. Πώς εξηγείτε το φαινόμενο αυτό;

- Πριν από δύο χρόνια η τουρκική οικονομία κατέγραψε πρωτοφανή άνοδο και μάλιστα σε μια περίοδο παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που έπληξε τον κόσμο το 2008. Το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Τουρκία μέσα σε 10 χρόνια αυξήθηκε 3 φορές, κατασκευάστηκαν μεγάλα έργα υποδομής όπως το „Μαρμαράι” – η σήραγγα που συνδέει την Ασία με την Ευρώπη, κατασκευάζεται και τρίτη γέφυρα του Βοσπόρου και τρίτο αεροδρόμιο ... το 80% των Τούρκων πολιτών εκείνη την περίοδο είχαν πιστέψει στο ευρωπαϊκό μέλλον της χώρας τους. Λόγω της ευρωπαϊκής κρίσης που έπληξε περισσότερο την Ελλάδα, μαζί με την Ιρλανδία, και χτύπησε τις οικονομίες και άλλων χωρών της ΕΕ, στην Τουρκία ακούστηκαν και φωνές ότι η χώρα δεν χρειάζεται πλέον την ΕΕ. Ωστόσο πρώτα το Πάρκο Gezi και ύστερα το τεράστιο σκάνδαλο διαφθοράς στο οποίο οι κυβερνώντες υποψιάστηκαν συνωμοσία „εξωτερικών και εσωτερικών εχθρών”, οι οποίοι ζηλεύουν τις επιτυχίες του Ερντογάν και του κόμματός του, έδειξαν στον κόσμο ότι „υπάρχει κάτι σάπιο” στην Τουρκία. Επιπλέον, οι Τούρκοι που δεν εντάσσονταν στην κοινωνική μηχανική του Ερντογάν, τους οποίους ο ίδιος ονόμαζε «τους άλλους 50%», κατάφεραν να βγάλουν τη μάσκα του Τούρκου ηγέτη ο οποίος μέχρι τότε παρουσιαζόταν ως δημοκράτης και μεταρρυθμιστής, δεύτερος Ατατούρκ και ηγέτης παγκόσμιας κλίμακας. Κάτω από τη μάσκα φάνηκε το πραγματικό πρόσωπο του Τούρκου πρωθυπουργού ο οποίος αντί να συβιβάσει τον κεμαλισμό και το πολιτικό ισλάμ, κατάφερε να χωρίσει το έθνος. Έτσι για όλους έγινε φανερή η μισαλλοδοξία του απέναντι στον δυτικό τρόπο ζωής και σκέψης, ότι η δημοκρατία αποτελεί μόνο ένα εργαλείο επίτευξης των πραγματικών στόχων του. Όλα αυτά σε τελευταία ανάλυση υπονόμευσαν και την εμπιστοσύνη στην λίρα Τουρκίας, και προκάλεσαν την υποχώρηση αρκετών από τους εξωτερικούς επενδυτές. Μετά από την κρίση στις 17 Δεκεμβρίου πάνω από 100 δισ. δολάρια διέρρευσαν σύμφωνα με στοιχεία του ίδιου του πρωθυπουργού, ο οποίος σε μια προεκλογική συγκέντρωση απείλησε ότι μετά από αυτόν θα ακολουθήσει καταστροφή, αν δεν επανεκλεγεί. Εκτός από αυτό λόγω των διαφορών μεταξύ της Τουρκίας και της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ όσον αφορά τη στάση απέναντι στο στρατιωτικό πραξικόπημα στην Αίγυπτο τον Ιούλιο του 2013, διακόπηκαν και οι εισροές «φρέσκου χρήματος» από τις δύο αυτές αραβικές χώρες  στην Τουρκία. Ο Ερντογάν καταδίκασε έντονα και τάχθηκε κατηγορηματικά κατά του πραξικοπήματος του στρατηγού αλ Σίσι στο Κάιρο, σε αντίθεση με τους δυτικούς εταίρους της Τουρκίας οι οποίοι με την σιωπή τους εξέφρασαν την ικανοποίησή τους από την πτώση του προέδρου Μουρσί και την σύλληψη των άλλων ηγετών και ακτιβιστών από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Παρόμοιες εξακολουθούν να είναι οι θέσεις με τους σουνίτες αδελφούς από τη Σαουδική Αραβία μόνο όσον αφορά την κοινή επιθυμία τους να ανατρέψουν το καθεστώς του Μπασάρ αλ Ασάντ και την υποστήριξή τους για τις συριακές δυνάμεις της αντιπολίτευσης, ένα μεγάλο μέρος των οποίων είναι  τζιχαντιστές, Αλ Νούσρα, Αλ Κάιντα, Ισίντ και άλλες ριζικές ισλαμικές οργανώσεις. Με τον τρόπο αυτό όμως η Τουρκία προκάλεσε την οργή του σιιτικού Ιράν και της Χεζμπολάχ, που υποστηρίζουν πάση θυσία την κυβέρνηση στη Δαμασκό. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να αυξήσει τα επιτόκια των καταθέσεων σε λίρες Τουρκίας και να λάβει άλλα επείγοντα μέτρα στον τραπεζικό κλάδο, καθώς και παρέμβαση της κεντρικής τράπεζας η οποία πούλησε συνολικά 1.2 δισ. δολάρια σε δημοπρασίες συναλλάγματος, προκειμένου να αντιμετωπίσει την κατάρρευση της λίρας έναντι του δολαρίου. Παρά την όλο και πιο τεταμένη προεκλογική ατμόσφαιρα, η οποία επίσης επηρεάζει αρνητικά λόγω της πολιτικής αστάθειας, ακόμη δε θα μπορούσε να πει κανείς ότι η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε κρίση, αν και οι εξελίξεις οδήγησαν και στην μείωση της πιστοληπτικής ικανότητας. Συνοψίζοντας θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι δημοτικές εκλογές είναι εξαιρετικής σημασίας, επειδή θα αποτελέσουν ένα τεστ για το μέλλον του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης στον πολιτικό ορίζοντα.

- Για μας που βλέπουμε την Τουρκία απ’ έξω, το μεγαλύτερο πρόβλημα εκτός από τα ανθρώπινα δικαιώματα, αποτελούν η διαφθορά και το κύμα προσφύγων. Έτσι έχουν τα πράγματα και αν βλέπει κανείς την κατάσταση από μέσα;

- Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, για συντομία Ak parti – το καθαρό, λευκό κόμμα, το οποίο αναλαμβάοντας την εξουσία είχε κηρύξει «μηδενική ανοχή» στην διαφθορά, μετονομάστηκε από την αντιπολίτευση σε „Para aklayan kara parti” – μαύρο κόμμα που διεξάγει διάφορες συναλλαγές διαφθοράς και ξεπλύματος μαύρου χρήματος, καθώς και σε „Ayakkabı Kutusu Parti” – το κόμμα των κουτιών υποδημάτων, εκείνα στα οποία δίνονταν εκατομμύρια δολάρια για μίζες και δωροδοκίες. Από „μηδενικά προβλήματα” η εξωτερική πολιτική του κόμματος αυτού μετατράπηκε σε „μηδενικούς φίλους”, που οδήγησε στην απώλεια κύρους και σε ορισμένη διεθνή απομόνωση της τουρκικής κυβέρνησης. Τεταμένες είναι οι σχέσεις και με το ΝΑΤΟ, λόγω της μη επανεξετασμένης απόφασης της κυβέρνησης για την αγορά κινέζικων πυραύλων για την δημιουργία του εθνικού αντιαεροπορικού συστήματος άμυνας της Τουρκίας, που είναι εις βάρος της κοινής ασφάλειας της Συμμαχίας, και προκαλεί σοβαρές ανησυχίες για την μελλοντική συμμετοχή της μοναδικής μουσουλμανικής χώρας στο ΝΑΤΟ, αν η σχετική δημοπρασία δεν ακυρωθεί προς όφελος κάποιας άλλης δυτικής εταιρείας. Ο αριθμός των Σύρων προσφύγων επίσημα έχει ήδη φτάσει τις 600.000, ανεπίσημα όμως αναφέρεται ο αριθμός 1 εκατομμυρίου, διότι υπάρχουν χιλιάδες που δεν έχουν εγκατασταθεί στους καταυλισμούς προσφύγων της τουρκικής Ερυθράς Ημισελήνου κοντά στα σύνορα με τη Συρία, αλλά έχουν σκορπιστεί σε διάφορες τουρκικές πόλεις και κυρίως στην Κωνσταντινούπολη. Μετά από την επιχείρηση κατά της διαφθοράς την οποία ξεκίνησαν εισαγγελείς που υποστήριζαν το κίνημα Χιζμέτ (στα ελληνικά «Υπηρεσία»), η κυβέρνηση απάντησε με απολύσεις στελεχών του ισλαμικού κινήματος με ιστορία 50 ετών και μεταθέσεις στην αστυνομία, τη δικαιοσύνη και τους δημόσιους θεσμούς.  Οι άνδρες του ηγέτη του κινήματος Φετουλάχ Γκιουλέν επί χρόνια ενσωματώνονταν βαθιά σε όλη την κρατική μηχανή και μάλιστα με την βοήθεια του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Ο πόλεμος μεταξύ των παλιών συμμάχων και καινούργιων εχθρών Ερντογάν και Γκιουλέν πιθανότατα θα γίνει ακόμη σκληρότερος, ιδιαίτερα λίγο πριν τις εκλογές. Εκτός αν πάλι συνεννοηθούν παρασκηνιακά για τις συνθήκες ανακωχής. Η σύγκρουση αυτή των τιτάνων προκάλεσε την εσπευσμένη ψήφιση αρκετών αντιδημοκρατικών νόμων εκ μέρους της κυβέρνησης, όπως ο νόμος περί των περιορισμών χρήσης του διαδικτύου, ο νόμος μετασχηματισμού του Ανώτατου Συμβουλίου Εισαγγελέων και Δικαστών, με τον οποίο όλοι οι δικαστές και εισαγγελείς θα υπάγονται στο υπουργείο Δικαιοσύνης, αφού ο υπουργός θα είναι και πρόεδρος του Συμβουλίου. Και τελευταία, ετοιμάζεται και κανούργιος νόμος για τις μυστικές δυνάμεις που παρέχει υπερβολικές αρμοδιότητες και δικαιώματα στους υπαλλήλους και τους συνεργάτες, με τις οποίες τους καθιστά άθικτους βάζοντάς τους πάνω από τον νόμο, υπαγόμενους άμεσα μόνο στον πρωθυπουργό. Αντίθετα με τις κοινωνικές προσδοκίες ο πρόεδρος Γκιουλ, που είναι ένας από τους ιδρυτές του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, δεν άσκησε βέτο στους νόμους αυτούς τους οποίους επέκριναν έντονα η αντιπολίτευση, πολλές μη κυβερνητικές οργανώσεις, η φατρία των Κούρδων, καθώς και η ΕΕ. Έτσι ο Γκιουλ επιβεβαίωσε τις υποψίες ότι ετοιμάζεται να επιστρέψει στην πολιτική και για το λόγο αυτό δεν τολμάει να έρθει σε σύγκρουση με τον Ερντογάν, και επομένως δεν μπορεί να δράσει αμερόληπτα ως ανεξάρτητο πρόσωπο. Εάν ο νόμος για τις μυστικές δυνάμεις ψηφιστεί, παρατηρητές προβλέπουν ότι κάθε Τούρκος πολίτης θα μπορεί να παρακολουθηθεί και να κατηγορηθεί ότι είναι ενδεχόμενος «εχθρός του λαού». Για το λόγο αυτό κατά τη γνώμη μου ως βασικό πρόβλημα διαγράφεται η βαθμιαία, αλλά σταθερή μετατροπή της μονοκομματικής ισλαμοσυντηρητικής κυβέρνησης σε κρατικό κόμμα, ή με άλλα λόγια παρατηρούμε μια διαδικασία κατάκτησης του κράτους από ένα κόμμα, που μπορεί να οδηγήσει στο κομματικό κράτος, που υπήρχε τον 20^ο αιώνα.  Είναι μια μεγάλη απειλή για τη δημοκρατία στη χώρα και δεν αποκλείει την διακοπή του διαλόγου μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ.

Ανοιχτό παραμένει, όπως μέχρι σήμερα, το ερώτημα „Ποιον δρόμο θα πάρει η Τουρκία;”.



- Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατέγραψε πτώση της δημοτικότητάς του. Μπορεί η πτώση αυτή να αντιμετωπισθεί μέχρι τις δημοτικές εκλογές τον Μάρτιο; Μπορεί να αναμένεται «αλλαγή της σκυτάλης» σε βασικές πόλεις όπως την Κωνσταντινούπολη, την Μπούρσα, τη Σμύρνη, την Άγκυρα;

- Νομίζω ότι στις δημοτικές εκλογές οι Τούρκοι πολίτες θα ψηφίσουν βάσει ορισμένων κριτηρίων.

Η επικρατούσα άποψη είναι ότι οι νυν δήμαρχοι του κυβερνώντος κόμματος από τους οποίους οι ντόπιοι κάτοικοι είναι ευχαριστημένοι, επειδή πράγματι δουλεύουν προς όφελος των πολιτών, θα επανεκλεγούν. Μπορούμε να πούμε ότι για όλους είναι προφανές ότι έχουν κατασκευαστεί πολλά μοντέρνα κτήρια, κοινωνικές βάσεις, αθλητικές εγκαταστάσεις, αυτοκινητόδρομοι και άλλες μεταφορικές γραμμές – οδικές, θαλάσσιες, αεροπορικές, σήραγγες, με τα οποία οι αποστάσεις μικραίνουν, αμαξοστοιχίες μεγάλης ταχύτητας, κατοικίες για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, γηροκομεία και ορφανοτροφεία κτλ.

Από την άλλη όμως δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς την απογοήτευση που έχει προκαλέσει το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ανάμεσα στους απλούς πιστούς. Στο ισλάμ „ου κλέψεις, ου ψευδομαρτυρήσεις κατά του πλησίον σου μαρτυρίαν ψευδή…” είναι από τις μεγαλύτερες μαρτυρίες. Γι’ αυτό μπορεί να προβλέψουμε και τιμωρητική ψηφοφορία ανάμεσα στους θρήσκους πολίτες που μέχρι σήμερα ψήφιζαν το συγκεκριμένο κόμμα. Οι κυβερνώντες όμως έχουν έναν σκληρό πυρήνα ψηφοφόρων που κυριολεκτικά στα τυφλά θα ψηφίσουν τον ηγέτη τους Ερντογάν, τον οποίο εμπιστεύονται και είναι πεπεισμένοι ότι είναι θύμα „μιας βρώμικης συνωμοσίας”, και αυτό μπορεί να επιστρατεύσει ακόμη περισσότερο τους ψηφοφόρους του και να του εξασφαλίσει εκλογική νίκη στις δημοτικές και τις γενικές εκλογές , καθώς και να τον αναδείξει υποψήφιο αρχηγό του κράτους στις πρώτες άμεσες προεδρικές εκλογές στην Τουρκία. Επίσης, οι επαφές του Ερντογάν με τους ηγέτες των Κούρδων από το ιρακικό Κουρδιστάν Μασούντ Μπαρζανί και τους συνεργάτες του, καθώς και οι συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης μέσω των μυστικών υπηρεσιών με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) στο Καντίλ (του βόρειου Ιράκ) και τον ηγέτη του PKK Αμπντουλάχ Οτσαλάν που βρίσκεται σε ισόβια κάθειρξη στο νησί-φυλακή του Ιμραλί, επικρίνονται έντονα από τους πιο εθνικιστικά διατεθειμένους υποστηρικτές του κόμματος. Δε θα αποτελέσει έκπληξη αν υποστηρίξουν τους υποψήφιους δημάρχους του εθνικιστικού κόμματος, αντί τους υποψηφίους του κυβερνώντος κόμματος. Όχι σε τελευταία θέση, παράγοντας θα είναι και η περαιτέρω εξωτερική πολιτική του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και τα διπλωματικά βήματα για την βελτίωση των σχέσεων με το Ιράκ, το Ιράν, την Αρμενία, σχετικά με το κυπριακό κτλ. Η διπλωματία όμως προς το παρόν φαίνεται να είναι σε δεύτερη, ακόμη και σε τρίτη θέση όσον αφορά τα αποτελέσματα των εκλογών. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν πτώση κατά 10%, μέχρι το 39.9% των ψήφων για τους κυβερνώντες, αν οι εκλογές διεξάγονταν σήμερα. Στην Κωνσταντινούπολη η διαφορά μεταξύ του νυν δημάρχου του κόμματος Καντίρ Τοπμπάς και του υποψηφίου των σοσιαλδημοκρατών της αντιπολίτευσης Μουσταφά Σαριγκιούλ (μέχρι τώρα επιτυχής δήμαρχος της συνοικίας Σισλί) είναι μόλις 7-8% υπέρ του υποψηφίου του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Στην Άγκυρα θα είναι μάλλον έκπληξη, αν ο υποψήφιος του κυβερνώντος κόμματος Μελίχ Γκιοκτσέκ δεν κερδίσει για 5^η συνεχόμενη φορά τις εκλογές. Αν οι υποψήφιοι δήμαρχοι του κυβερνώντος κόμματος κερδίσουν τις δημοτικές εκλογές στις μεγάλες στρατηγικές πόλεις, όπως δείχνουν οι προβλέψεις με εξαίρεση την Σμύρνη, όπου ποτέ μέχρι σήμερα δεν έχει εκλεγεί υποψήφιος του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, αυτό σημαίνει ότι ο Ερντογάν θα ανακτήσει τις δυνάμεις του για τον επόμενο γύρο. Και αυτό μπορεί να ερμηνευτεί ως σύσφιξη των αντιδημοκρατικών μέτρων του καθεστώτος που από κοινοβουλευτική δημοκρατία θα μετατραπεί σε προεδρική δημοκρατία. Ένα φρένο προς το παρόν αποτελεί η έλλειψη συμφωνίας μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων για τροποποίηση του Συντάγματος, διότι οι  διαπραγματεύσεις της ειδικής κοινοβουλευτικής επιτροπής διακόπηκαν πριν από λίγους μήνες για πολλοστή φορά, αφού επιτεύχθηκε συμφωνία πάνω σε μόλις 60 σημεία, ακριβώς επειδή οι εκπρόσωποι των κυβερνώντων επέμεναν να αλλάξουν μερικά από τα θεμελιώδη άρθρα που εξασφάλιζαν εγγυήσεις για τον κοινοβουλευτικό και κοσμικό χαρακτήρα του κράτους. Ας υπενθυμίσω ότι με το τέταρτο πακέτο δημοκρατικοποίησης της κυβέρνησης, 90 χρόνια μετά από την ίδρυση της σύγχρονης Τουρκίας έγινε δυνατή η ελεύθερη πρόσβαση στο Κοινοβούλιο των γυναικών βουλευτών καλλυμένων με το χιτζάπ. Με τον τρόπο αυτό καταργήθηκε ένας από τους επαναστατικούς νόμους του Ατατούρκ για την ενδυμασία στους δημόσιους θεσμούς και έγινε ασαφής η αυστηρή διαχωριστική γραμμή του κεμαλιστικού καθεστώτος, που χώριζε τα κρατικά από τα θρησκευτικά.

- Μια δήλωση του πρωθυπουργού Ερντογάν πριν από λίγες εβδομάδες για την Θράκη ως μια γέφυρα της Τουρκίας προς την Ευρώπη προκάλεσε έντονες αντιδράσεις τόσο στα ελληνικά ΜΜΕ, όσο και εκ μέρους του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών. Η Ελλάδα είναι πολύ ευαίσθητη όσον αφορά τους μουσουλμάνους στη Θράκη. Κατά πόσο όμως η μειονότητα αυτή αποτελεί μέρος της δημόσιας συζήτησης στην Τουρκία; Έχει η κυβέρνηση, και η αντιπολίτευση, κάποια στρατηγική που επιθυμεί να εφαρμόζει σε αυτή την παραμεθόρια περιοχή;

- Η δήλωση του Ερντογάν στο Κεσάν ως μέρος της προεκλογικής του περιοδείας στην Θράκη ερμηνεύθηκε εσφαλμένα τόσο στην Αθήνα, όσο και στη Σόφια και ξεσήκωσε υπερβολικά, να μην πω περιττά, τα πολιτικά και κοινωνικά πνεύματα στις δύο γειτονικές χώρες. Από την άλλη, η συγκεκριμένη ομιλία εντάσσεται τέλεια στην νεοοθωμανική πολιτική, που δεν έχει αναγνωριστεί επισήμως, και στην πολύ συχνά χρησιμοποιούμενη τώρα τελευταία πολιτική ρητορική. Στην ουσία η πολιτική αυτή δεν έχει στόχο να κατακτήσει εδάφη, αλλά να δημιουργήσει καινούργιες πολιτιστικές, ιστορικές, γεωστρατηγικές και γεωοικονομικές σχέσεις με βάση τις παλιές πολιτιστικές γέφυρες από την εποχή που η Οθωμανική Αυτοκρατορία απλωνόταν σε τρεις ηπείρους – την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική. Οι φιλοδοξίες αυτές έχουν προσδιοριστεί από τον υπουργό Εξωτερικών καθηγητή Αχμέτ Νταβούτογλου – τον αρχιτέκτονα αυτής της πολιτικής – ως «κοντινές περιοχές» (τα Βαλκάνια, η Μέση Ανατολή, η Κεντρική Ασία). Οι εν λόγω περιοχές εντάσσονται στην υποστηριζόμενη από αυτόν αντίληψη για το „στρατηγικό βάθος της Τουρκίας”, που στοχεύει στην αναθεώρηση της θέσης της στην ευρύτερη περιοχή και τον κόσμο, σύμφωνα με τα συμφέροντα της Άγκυρας. Στην παραπάνω περίπτωση ο Τούρκος πρωθυπουργός απευθυνόταν μάλλον προς την μουσουλμανική μειονότητα στις αναφερόμενες στην ομιλία του θρακικές περιοχές, με τις οποίες η Τουρκία αισθάνεται ηθικά, συναισθηματικά και ιστορικά δεμένη. Ταυτόχρονα οι περιοχές αυτές μέσω των κατοίκων τους αποτελούν την „ζωντανή γέφυρα” της Άγκυρας στο δρόμο της προς τις Βρυξέλλες. Ένα μεγάλο μέρος αυτών των κατοίκων έχουν διπλή υπηκοότητα. Στην Γερμανία, για παράδειγμα, ζουν περίπου 4 εκατομμύρια Τούρκοι.

Οι Γερμανοί δεν νιώθουν να απειλούνται από το γεγονός αυτό, μάλλον ανησυχούν ότι αν η Τουρκία γίνει μέλος της ΕΕ, θα είναι το δεύτερο σε πληθυσμό κράτος μετά από την Γερμανία, και έτσι θα μπορεί να επηρεάζει τον μηχανισμό λήψης και απόρριψης αποφάσεων. Μπορούμε όμως να κοιτάξουμε τα πράγματα και από άλλη οπτική γωνία. Ο πληθυσμός της Τουρκίας που είναι 75 εκατομμύρια κάτοικοι, από τα οποία 30 εκατομμύρια είναι νέοι, δυναμικοί και μορφωμένοι πολίτες, μπορεί να είναι το «φρέσκο αίμα» για την γηράσκουσα Ευρώπη. Ταυτόχρονα ο Ερντογάν τόνισε κάτι που γύρω από την φασαρία και την άχρηστη συζήτηση „οι Τούρκοι έρχονται”, έμεινε σε δεύτερη μοίρα, ενώ είναι πολύ σημαντικό. Ο Τούρκος πρωθυπουργός επεσήμανε το γεγονός ότι η Τουρκία ανήκει από ιστορικής άποψης στην Γηραιά Ήπειρο και η επιθυμία της χώρας να γίνει μέλος της ΕΕ είναι εντελώς φυσιολογική. Σκεφτείτε πόσο αδιανόητο είναι ένα από τα παλιότερα μέλη του ΝΑΤΟ να θέλει να κατακτήσει εδάφη συμμάχων του, που είναι ταυτόχρονα και μέλη της ΕΕ την ένταξη στην οποία η Τουρκία επιδιώκει εδώ και πάνω από μισό αιώνα. Στη διάρκεια 60 ετών, την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, με τον δεύτερο σε μέγεθος στρατό της στο ΝΑΤΟ η Τουρκία φύλαγε τα σύνορα της Ευρώπης, το νότιο μέτωπο της Συμμαχίας από την λεγόμενη κόκκινη απειλή της Σοβιετικής Ένωσης. Ας μην ξεχνάμε ότι και πριν και μετά από τον Ερντογάν η Τουρκία πάντα υπεράπιζε τις ευρωατλαντικές αξίες, ενώ η ένταξη της χώρας στην ευρωπαϊκή οικογένεια και ο δυτικός προσανατολισμός γενικά, αποτελεί μακροπρόθεσμο στρατηγικό στόχο του τουρκικού κράτους, που τέθηκε ακόμη από τον Ατατούρκ. Και ακριβώς η θρακική περιοχή της Τουρκίας από καθαρά γεωγραφικής άποψης εμπίπτει στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Η προεκλογική του ομιλία είχε στόχο κυρίως να επιστρατεύσει τους ψηφοφόρους της Ανατολικής Θράκης να ψηφίσουν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και μάλιστα συνοδευόταν από πολλές υποσχέσεις, επειδή οι ντόπιοι κάτοικοι ψηφίζουν παραδοσιακά το κόμμα της αντιπολίτευσης που ιδρύθηκε από τον Ατατούρκ – το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα.

Τα εθνικιστικά κόμματα στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία εκμεταλλεύθηκαν μια χαρά την δήλωση του Τούρκου πρωθυπουργού, για να ενισχύσουν τους φόβους των ψηφοφόρων τους. Κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος γνωρίζει πολύ καλά ότι παρόμοια περιθωριακά κόμματα δίνουν νόημα στην ύπαρξή τους σε μεγάλο βαθμό με το μίσος προς τους Τούρκους, την Τουρκία και το ισλάμ. Όσο  κοινότοπο κι αν ακούγεται, δυστυχώς αυτό ακόμη περνάει.

Η προστασία της πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς, της γλώσσας, του τρόπου ζωής, των μνημείων του οθωμανικού παρελθόντος επίσης αποτελεί μέρημνα των Βρυξελλών, λόγω των θεμελιωδών αξιών και φιλοσοφίας της ΕΕ. Αυτό ταυτόχρονα αποτελεί κρατική πολιτική και της Άγκυρας, ανεξάρτητα από το ποια κυβέρνηση έχει αναλάβει την εξουσία, διότι βρίσκεται στο πεδίο των εθνικών συμφερόντων. Και μάλιστα είναι εντελώς φυσικό οι νυν κυβερνώντες που θεωρούν τον εαυτό τους κάτι ανάλογο με τους Ευρωπαίους χριστιανδημοκράτες, να δείχνουν μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση όσον αφορά τις μουσουλμανικές κοινότητες στις γειτονικές χώρες, όπως τη Βουλγαρία, την Ελλάδα, τη Σερβία, τη Βοσνία, τα Σκόπια, το Κόσοβο. Λόγω της πολιτικής τους τεκμηρίωσης ότι νοιάζονται για όλους τους μουσουλμάνους του κόσμου. Πιο δεμένο νιώθει όμως το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης με το θέμα της Παλαιστίνης, το οποίο ο Ερντογάν κατά τη δεύτερη θητεία της κυβέρνησης ανακοίνωσε αναμφίβολα ως θέμα της εσωτερικής πολιτικής της Τουρκίας και με τον τρόπο αυτό χάλασε τις σχέσεις του με το Ισραήλ. Υποθέτω ότι το κόμμα επιδιώκει κυρίως την διεύρυνση της ευρωπαϊκής διασυνοριακής συνεργασίας μέσα από την πραγματοποίηση κοινών έργων στα οποία να συμμετέχει, και όχι πως ο Ερντογάν έχει κάποιες αξιώσεις σχετικά με την Θράκη, όπως παρουσίασαν τα πράγματα στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία. Φανταστείτε ότι ο Βούλγαρος ή ο Έλληνας πρωθυπουργός πει στη διάρκεια μιας επίσκεψής του στις παραμεθόριες περιοχές ότι η Αδριανούπολη, το Λουλεμπουργκάζ, το Κιρκλαρελί, η Κωνσταντινούπολη, είναι ... „η ζωντανή μας ιστορία στην Τουρκία”. Άραγε θα αντιδρούσαν στην Άγκυρα τόσο έντονα όπως στην Αθήνα και τη Σόφια; Αμφιβάλλω. Κανείς δεν ενοχλείται από το γεγονός ότι οι σύγχρονοι Έλληνες θεωρούν τους εαυτούς τους απογόνους της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Όταν όμως οι Τούρκοι θεωρούν τους εαυτούς τους απογόνους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας γίνεται χαμός. Τα ελληνικά ΜΜΕ παρουσίασαν το θέμα υπερβολικά και με τη σειρά τους έβαλαν λάδι στη φωτιά με σχόλια του τύπου „Ο Ερντογάν ανήγγειλε την καινούργια Οθωμανική Αυτοκρατορία”. Στη Βουλγαρία πάλι άρχισαν να αναρωτιούνται μήπως ήθελε να αναβιώσει την Τουρκική Δημοκρατία Δυτικής Θράκης;

Ιδού τα όσα είπε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε μετάφραση:

“Εμείς (δηλαδή το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) δεν κάνουμε καμιά διαφορά, ούτε χωρίζουμε τους αδελφούς μας στην Θράκη, τους οποίους θεωρούμε μέρος μας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο για μας είνα πολύ σημαντική η ανάπτυξη και η ευημερία της περιοχής αυτής. Η δυνατή Θράκη σημαίνει ότι η Τουρκία βρίσκεται πιο κοντά στα ευρωπαϊκά πρότυπα και την ανάπτυξη των αδελφικών σχέσεων στα Βαλκάνια. Κάνουμε ό,τι μπορούμε για την ανάπτυξη όλων των περιοχών της Θράκης. Η Θράκη έχει για μιας και άλλη σημασία. Μετά από τον τριήμερο μαραθώνιο που ξεκίνησε στην Αδριανούπολη και συνεχίστηκε στο Ουζουνκιουπρού, σήμερα είμαστε στην Κεσάνη. Οι κάτοικοι μας υποδέχθηκαν θερμά, νιώσαμε πραγματικά ευπρόσδεκτοι. Η Θράκη σημαίνει για μας ταυτόχρονα και Θεσσαλονίκη, Κομοτηνή, Ξάνθη. Θράκη σημαίνει και Κάρτζαλι, Βάρδαρης, Ντελίορμανα. Και αν πάμε πιο πίσω, η Θράκη σημαίνει Σκόπια, Πρίστινα, Πρίζρεν, Σαράγεβο… Η Θράκη για μας είναι ο ζωντανός μάρτυρας της κοινής μας ευρωπαϊκής ιστορίας και εκπρόσωπος όλου του παρελθόντος μας σ’ αυτή τη γεωγραφία. Ακόμη και σήμερα η Θράκη μας, με την Αδριανούπολη, το Τεκίρνταγ, το Κιρκλαρελί, και βέβαια την Κωνσταντινούπολη, βρίσκεται στο επίκεντρο όλων των σχέσεών μας με τις πόλεις αυτές της γεωγραφικής περιοχής των Βαλκανίων”.

- Υπάρχουν κάποιες πληροφορίες για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης; Είναι ένας από τους όρους για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Δηλώσεις προς την υποστήριξή της έκανε και ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα.

- Η ελληνική Θεολογική Σχολή στη Χάλκη, ένα από τα Πριγκηπονήσια, αναμενόταν να λειτουργήσει με το 4^ο πακέτο δημοκρατικοποίησης στις αρχές Οκτωβρίου του 2013, όμως δεν έγινε. Η Θεολογική Σχολή έκλεισε το 1971 λόγω της κατηγορηματικής διαφωνίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του ίδιου έτους, που απαιτούσε όλα τα ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, ακόμη και τα θρησκευτικά, να επιθεωρούνται ως γυμνάσια από το τουρκικό υπουργείο Παιδείας και το Ανώτατο Εκπαιδευτικό Συμβούλιο στην Άγκυρα. Το θέμα για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής τέθηκε για πρώτη φορά από τον Αμερικανό Πρόεδρο Μπιλ Κλίντον στον 9^ο Τούρκο Πρόεδρο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ στη διάρκεια της τελευταίας συνάντησης του Οργανισμού Συνεργασίας και Ασφάλειας στην Ευρώπη στα τέλη του 20^ου αιώνα στην Κωνσταντινούπολη. Μετά την έναρξη των διαπραγματεύσεων προσχώρησης με την ΕΕ το 2005 το άνοιγμα της Θεολογικής Σχολής δεν μπορούσε να είναι ο μοναδικός όρος για την ένταξη της Τουρκίας. Για το λόγο αυτό εντάχθηκε στα πολιτικά κριτήρια της Κοπεγχάγης που αφορούν τα δικαιώματα των μη μουσουλμανικών κοινοτήτων στη χώρα, ανάμεσα στα οποία είναι και η διεύρυνση των πολιτιστικών και θρησκευτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών των μειονοτήτων. Και ανάμεσά τους είναι και οι χριστιανοί – ορθόδοξοι και καθολικοί. Από εννοιολογικής άποψης στην Τουρκία αναγνωρίζονται ως μειονότητες μόνο τρεις κοινότητες. Από την Συνθήκη της Λωζάνης (1923) μέχρι σήμερα επίσημα έχουν αναγνωριστεί μόνο η ελληνική, η αρμενική και η εβραϊκή κοινότητα. Στη διάρκεια της πρώτης του εξωτερικής επίσκεψης ως Πρόεδρος ο Μπαράκ Ομπάμα, όπως και ο Μπιλ Κλίντον, έβγαλε έναν ιστορικό λόγο στην τουρκική Βουλή στις 6 Απριλίου του 2009. „Οι δημοκρατίες δεν είναι στατικές, πρέπει να προχωρούν προς την ανάπτυξη. Οι θρησκευτικές ελευθερίες και η ελευθερία του λόγου αποτελούν εγγύηση για την ύπαρξη μιας δυναμικής κοινωνίας των πολιτών. Η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης θα αποτελέσει ένα ισχυρό μήνυμα προς όλο τον κόσμο ότι η Τουρκία προχωράει στην κατεύθυνση αυτή”, δήλωσε από το βήμα της Βουλής ο Ομπάμα. Παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις του πρωθυπουργού Ερντογάν σε διάφορα διεθνή φόρουμ, αυτό ακόμη δεν έχει γίνει πραγματικότητα. Εγώ προσωπικά δεν περιμένω να συμβεί πριν από τις κοινοβουλευτικές εκλογές του χρόνου, για να μην υπάρξει  διαρροή ψήφων του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης προς το Κόμμα Εθνικής Δράσης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί της αντιπολίτευσης. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν οι κυβερνώντες κερδίσουν και πάλι τις εκλογές ως αυτοδύναμο κόμμα και το χρησιμοποιήσουν ως μέσο βελτίωσης των σχέσεων με τις Βρυξέλλες και την Ουάσινγκτον, όμως και αυτό είναι αμφίβολο.

- Η Ελλάδα βλέπει την Τουρκία ως μεγάλη απειλή για την εθνική της ασφάλεια. Πώς οι Τούρκοι βλέπουν την Ελλάδα;

- Η επίσημη νέα γραμμή της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης για „μηδενικά προβλήματα” με τις γειτονικές χώρες ως στόχος είναι μια εξαιρετικά σωστή πολιτική, δυστυχώς όμως τα περισσότερα από τα εργαλεία με τα οποία εφαρμόζεται είναι λάθος. Κατ’ αρχήν όλοι οι Τούρκοι πολίτες, και «υπέρ» και «κατά» του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, υποστήριζαν την καινούργια αυτή γραμμή, διότι η ειρήνη σημαίνει ησυχία, σταθερότητα, ευημερία, ελεύθερη κίνηση ανθρώπων, αγαθών και κεφαλαίων, ανάπτυξη του τουρισμού, του εμπορίου και αμοιβαία γνωριμία – ενοποίηση με τους ανθρώπους αυτών των χωρών, και χάρη στο καθεστώς άνευ θεωρήσεων με πάνω από 60 χώρες του κόσμου. Αυτό συμφωνεί και με τις απαιτήσεις της ΕΕ η Τουρκία να βελτιώσει τις σχέσεις με τις γειτονικές της χώρες. Αυτό το θετικό ψυχολογικό κλίμα που δημιουργήθηκε στην Τουρκία ιδιαίτερα στα μέσα της πρώτης και κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, επηρέαζε θετικά όχι μόνο τις ανατολικές, αλλά και τις δυτικές γειτονικές χώρες δίοτι είναι ειρηνικό και ο στόχος του είναι η ευημερία ολόκληρης της περιοχής. Η Τουρκία και η Ελλάδα είναι μέλη του ΝΑΤΟ, οι δύο χώρες υποστήριξαν και δούλεψαν μαζί για την ένταξη της Βουλγαρίας στη Συμμαχία. Η τουρκική Βουλή μάλιστα υπερψήφισε έναν νόμο για την ανάγκη η Βουλγαρία να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Αν και με αργούς ρυθμούς, οι διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες συνεχίζονται. Η τουρκική φοβία της Ελλάδας κατά τη γνώμη μου δεν έχει νόημα. Ας υπενθυμίσω και το γεγονός ότι κατά την όλο και βαθύτερη οικονομική κρίση στην Ελλάδα οι πρωθυπουργοί των δύο γειτονικών χωρών υπέγραψαν τον Μάιο του 2010 στην Αθήνα τη δημιουργία ενός κοινού Ανώτατου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας. Η δεύτερη συνάντηση αυτού του διακρατικού μηχανισμού στενής συνεργασίας, στην οποία έλαβαν μέρος οι κύριοι υπουργοί των δύο κυβερνήσεων, κάτι σαν κοινό Υπουργικό Συμβούλιο, διεξήχθη στην Τουρκία τον Μάρτιο του 2013. Από το 2006 μέχρι σήμερα η Άγκυρα έχει υπογράψει παρόμοιες συμφωνίες με 16 χώρες, ανάμεσα στις οποίες τη Βουλγαρία και τη Ρωσία. Η συμφωνίες αυτές είναι ένα από τα ενεργώς εφαρμοζόμενα νέα εργαλεία εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας που συνέβαλε και στην ανάπτυξη της οικονομίας. Στις συνταντήσεις αυτές ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Νταβούτογλου τόνισε επανειλημμένως ότι οι δύο χώρες μοιράζονται κοινή γεωγραφία και κοινή ιστορία. Η επιθυμία της Τουρκίας είναι να ενισχυθούν οι σχέσεις μεταξύ των δύο λαών και να δημιουργηθεί ένα κοινό βαλκανικό όραμα για το μέλλον της περιοχής. Εκφράζεται και η ελπίδα τα εκκρεμή θέματα να λύνονται με καλή θέληση, ώστε να μπορεί το Αιγαίο να γίνει μια περιοχή φιλίας, ειρήνης και ευημερίας, που είναι προς όφελος και της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Ο αποτελεσματικός τρόπος επίτευξης αυτού του στόχου σύμφωνα με τους Τούρκους πολιτικούς είναι η ενοποίηση των δυνατοτήτων των δύο χωρών στον τομέα του εμπορίου, των μεταφορών, της ενέργειας, του πολιτισμού και του τουρισμού. Οι Τούρκοι συμπαθούν τους Έλληνες, τους αρέσει η ελληνική μουσική, η ελληνική κουζίνα, που είναι μεσογειακή, τους αρέσει να πάνε διακοπές στα ελληνικά νησιά, θέλουν να κάνουν εμπόριο, το αλίς-βερίσι να συνεχίζεται και οι σχέσεις καλής γειτονίας να αναπτύσσονται. Θεωρούν ότι οι Έλληνες είναι καλύτερα από τους ίδιους, διότι θεωρούν τους εαυτούς τους πιο εργατικούς. Σε δύσκολη στιγμή πάντα θα βοηθούσαν τους γείτονές τους, όπως έγινε όταν ο ισχυρός σεισμός έπληξε την Αθήνα. Μερικές φορές βλέπουν με χιούμορ τον βαθιά ριζωμένο φόβο απέναντι στους Τούρκους, διότι τον θεωρούν παράλογο. Ένα παράδειγμα για τις καλές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών είναι η  „διπλωματία των σεισμών”, που ήταν επιτυχία των τότε υπουργών Εξωτερικών – του μακαρίτη Ισμαήλ Τζεμ από το Δημοκρατικό Αριστερό Κόμμα του Μπουλέντ Ετζεβίτ και του Γεώργιου Παπανδρέου. Τότε οι δύο τους εκλέχθηκαν στο dream team των καλύτερων παγκόσμιων πολιτικών στα τέλη του 20^ου αιώνα. Οι Τούρκοι προφανώς ενοχλούνται όταν οι Έλληνες λένε το Ιστανμπούλ Κωνσταντινούπολη. Θα συνιστούσα στους αναγνώστες του GRReporter, αν ενδιαφέρονται περισσότερο για την εικόνα που έχουν οι Τούρκοι για τους Έλληνες και οι Έλληνες για τους Τούρκους, να διαβάσουν τα βιβλία και τα άρθρα του συγγραφέα Ηρακλή Μήλλα (Herkul Millas). Είναι ένας Έλληνας που γεννήθηκε στην Τουρκία και από το 1971 μένει στην Ελλάδα, διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου στη Ρόδο και είναι αρθρογράφος στην εφημερίδα Zaman, όπου κάποτε δημοσιεύει άρθρα για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Έχει τιμηθεί δύο φορές με το έγκυρο δημοσιογραφικό Βραβείο Ειρήνης  και Φιλίας „Αμπντί Ιπεκτσί” και με το Βραβείο Ελευθερίας του Λόγου που του απονεμηθήκε από την Ένωση των Τούρκων Εκδοτών το 2005.

- Η Κύπρος και συγκεκριμένα η λύση του Κυπριακού πάντα υπήρξε ο πρώτος όρος για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Πώς βλέπει η Άγκυρα, και η κοινωνία, τις διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν εκ νέου μεταξύ των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων;

- Από καθαρά νομικής άποψης η Κύπρος δεν τίθεται ως αυτόνομη προϋπόθεση για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Το 1996 η ΕΕ και η Τουρκία υπέγραψαν την συμφωνία Τελωνειακής Ένωσης. Επιπλέον η κυβέρνηση πρέπει να ακολουθεί το πρόσθετο Πρωτόκολλο της Συμφωνίας της Άγκυρας από το 1963, για την σύνδεσή της στην Ένωση που την υποχρεώνει να αναγνωρίσει τα 10 νέα κράτη-μέλη, ανάμεσα στα οποία και η Κύπρος, που προσχώρησαν την 1^η Μαΐου του 2004. Το πρωτόκολλο αυτό υπεγράφη λίγους μήνες πριν ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις το 2005. Αμέσως μετά όμως η Τουρκία ανακοίνωσε με πολιτική δήλωση ότι δεν αναγνωρίζει την Δημοκρατία της Κύπρου μέχρι να βρεθεί μόνιμη, βιώσιμη και δίκαιη λύση του προβλήματος με το χωρισμένο στα δύο νησί. Η άρνηση της Τουρκίας να επιτρέψει την ελεύθερη πρόσβαση και κίνηση κυπριακών προϊόντων, αεροπλάνων και πλοίων σε τουρκικό έδαφος, αντιτίθεται στα έγγραφα που έχουν υπογραφεί. Αυτός ήταν ο λόγος που με απόφαση του Συμβουλίου Υπουργών της ΕΕ από το Δεκέμβριο του 2006 πάγωσαν 8 από τα κεφάλαια προς διαπραγμάτευση μέχρι την επίλυση του προβλήματος. Από την πλευρά της η τουρκική κυβέρνηση νιώθει „εξαπατημένη” από τις Βρυξέλλες, διότι το τουρκικό τμήμα του νησιού είπε «Ναι» στο σχέδιο του πρώην Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Κόφι Ανάν για την ενοποίηση της Κύπρου, ενώ οι Ελληνοκύπριοι που είπαν «Όχι» προσχώρησαν στην ΕΕ, αν και το διεθνές πρόβλημα παραμένει άλυτο. Επιπλέον, σύμφωνα με την Τουρκία, οι Βρυξέλλες δεν τήρησαν την υπόσχεση ότι αν οι Τούρκοι συμφωνήσουν με το σχέδιο Ανάν, το εμπάργκο και ο διεθνής αποκλεισμός της αναγνωρισμένης μόνο από την Άγκυρα Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου, θα περιοριστούν. Πρόβλημα παραμένει και η άρνηση της Τουρκίας να αποσύρει από το νησί τα «ειρηνευτικά» της στρατεύματα, που περιλαμβάνουν 30.000 Τούρκους στρατιωτικούς με το επιχείρημα ότι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των δύο τμημάτων του νησιού στην ουσία παραμένει, και για το λόγο αυτό η Λευκωσία δεν μπορεί να εκπροσωπεί διοικητικά όλο το νησί μέχρι να επιτευχθεί τελική διεθνής συμφωνία υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Η μορφή που συζητιέται περισσότερο στην Τουρκία είναι Συνομοσπονδία υπό την ίδια σημαία και ισότιμη πολιτική εκπροσώπηση για το τουρκικό τμήμα, ενδεχομένως εκ περιτροπής.

Το Κυρπιακό εξακολουθεί να είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για την πρόοδο των διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την ΕΕ, ανεξάρτητα από το ότι η απόφαση για την έναρξη των διαπραγματεύσεων δεν είχε δεσμευθεί με την επίλυσή του. Σε κάθε διεθνή συνάντηση η Τουρκία προσπαθεί να διαχωρίσει την ένταξή της στην ΕΕ από το Κυπριακό. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιμένη η Άγκυρα να εκπληρώνει τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει, αυτό όμως θα σήμαινε υποχώρηση από τα εθνικά συμφέροντα την οποία η τουρκική κοινωνία θα μπορούσε να θεωρήσει προδοσία, και γι’ αυτό πιθανότατα το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης δε θα προχωρούσε σε μια τέτοια κίνηση. Οι διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν εκ νέου πριν από λίγο καιρό για την επανένωση του νησιού διεξάγονται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, και όχι της ΕΕ, που είναι ελπιδοφόρο για την Τουρκία. Η τουρκική διπλωματία έχει δηλώσει αρκετές φορές ότι το Κυπριακό δεν μπορεί να είναι διαπραγματευικό χαρτί για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, και ότι χρειάζονται αμοιβαίοι συμβιβασμοί και από τις δύο πλευρές. Η μαξιμαλιστική πολιτική της Κύπρου από την πλευρά των Ελληνοκυπρίων ως χώρα-μέλος της ΕΕ, δε θα οδηγήσει σε διαρκή ειρήνη και σταθερότητα και θα είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για την προσχώρηση της Τουρκίας στην ΕΕ. Το χειρότερο σενάριο θα είναι η επίσημη διαίρεση του νησιού σε δύο κράτη, ή η προσάρτηση του τουρκικού μέρους στην Τουρκία. Αν ληφθούν υπόψη οι πολλές αποτυχίες στις διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων εδώ και δεκαετίες, δεν αποκλείεται και το ενδεχόμενο αυτό, αν και είναι ανεπιθύμητο.

- Τον Μάιο πρόκειται να διεξαχθούν οι ευρωεκλογές, στις οποίες ίσως θα δούμε την άνοδο των εθνικιστικών και των ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων. Ποιες είναι οι προσδοκίες της Τουρκίας μετά από τις εκλογές αυτές; Υπάρχει διάθεση για την αναβίωση της διαπραγματευτικής διαδικασίας ή η ένταξη στην ΕΕ δεν περιλαμβάνεται στην άμεση ημερήσια διάταξη της χώρας;

- Οι ευρωεκλογές μάλλον δε θα είναι γεγονός εξαιρετικής σημασίας για την Τουρκία στην παρούσα φάση. Η χώρα θα βυθιστεί στο δεύτερο προεκλογικό κύμα. Μετά από τις δημοτικές εκλογές όλη η πολιτική και κοινωνική ενέργεια θα στραφούν και θα συγκεντρωθούν στις επικείμενες προεδρικές και τις ίσως πιο κρίσιμες κοινοβουλευτικές εκλογές στην ιστορία της χώρας, οι οποίες αντί το 2015 όπως προβλέπεται, μπορεί να διεξαχθούν και πρόωρα, αν η κατάσταση κλιμακωθεί. Από την άλλη πλευρά μετά από μια μεγάλη διακοπή διάρκειας τριάμισι ετών στην διαπραγματευτική διαδικασία, κατά την προεδρία της Λιθουανίας στις 5 Νοεμβρίου του 2013 άνοιξε το κεφάλαιο 22 „Περιφερειακή Πολιτική και Συντονισμός Διαρθρωτικών Εργαλείων”, που έγινε δυνατό αφού η Γαλλία απέσυρε το βέτο της πάνω σε ένα από τα μπλοκαρισμένα κεφάλαια. Επί του Νικολά Σαρκοζί η Γαλλία μαζί με τη Γερμανία υπεράσπιζαν θερμά την ιδέα της προνομιακής εταιρικής σχέσης, αντί για την πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Η Γαλλία είχε μπλοκάρει μόνη της 5 από τα κεφάλαια διαπραγμάτευσης, αφού όμως την εξουσία ανέλαβε ο σοσιαλιστής Φρανσοά Ολάντ, που είχε πιο ευνοϊκή διάθεση απέναντι στην Τουρκία απ’ ότι ο προκάτοχός του, τα μπλοκαρισμένα λόγω της Γαλλίας κεφάλαια έγιναν μόνο δύο. Άλλα δύο κεφάλαια είναι μπλοκαρισμένα από την Κύπρο. Εντωμεταξύ η Τουρκία έκλεισε το κεφάλαιο 25 που είχε ανοίξει στις 12 Ιουνίου του 2006 „Επιστήμη και Επιστημονικές Έρευνες”. Κατά την ισπανική προεδρία στις 30 Ιουνίου του 2010 άνοιξε το κεφάλαιο 12 „Γεωργία”, που δεν έχει κλείσει ακόμη. Έτσι ο αριθμός των ανοιχτών κεφαλαίων έγινε 14 από συνολικά 35 κεφάλαια. Με εξαίρεση τα 2 τελικά κεφάλαια, διαπραγματεύσεις διεξάγονται πάνω σε 33 κεφάλαια. Όταν η Τουρκία ξεκίνησε τις διαπραγματεύσεις το 2005 μαζί με την Κορατία, οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις έδειχναν το 2014 ως το κοντύτερο δυνατό έτος ένταξης στην ΕΕ. Τώρα ο ευρωσκεπτικισμός στην Τουρκία αυξάνεται, και πλέον πάνω από το 80% των Τούρκων πολιτών δεν πιστεύουν ότι η χώρα τους κάποια μέρα θα γίνει πλήρες μέλος της ΕΕ, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις. Οι περισσότεροι πολίτες εδώ χαρακτηρίζουν την Ένωση „Χριστιανικό Σύλλογο”, που εφαρμόζει διπλά μέτρα και σταθμά σχετικά με την Τουρκία, διότι είναι η μόνη μουσουλμανική υποψήφια χώρα-μέλος. Ένα μεγάλο μέρος των Τούρκων θεωρούν ότι αργά ή γρήγορα η ΕΕ θα διαλυθεί ή θα περιοριστεί στον πυρήνα των ισχυρών δυτικών χωρών. Η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη επίσης δεν είναι αισιόδοξη όσον αφορά την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Εγώ προσωπικά είμαι υπέρ της ευρωπαϊκής άγκυρας της Τουρκίας, η οποία είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για τον πολιτιστικό επαναπροσδιορισμό, για την αλλάγη του άξονα ή τον „επαναπροσ-ανατολι-σμό” της Τουρκίας από τη Δύση προς την Ανατολή.

- Υπάρχει αρκετός χρόνος μέχρι τις προεδρικές εκλογές στην Τουρκία, κι όμως μερικές τάσεις έχουν ήδη διαμορφωθεί. Οι σχέσεις μεταξύ του Προέδρου Αμπντουλάχ Γκιουλ και του πρωθυπουργού Ερντογάν έγιναν κάπως πιο ψυχρές. Αν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι η συμφιλίωση μεταξύ τους θα σταθεροποιούσε το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, είναι δυνατό στην Τουρκία να εφαρμοστεί το ρωσικό μοντέλο διακυβέρνησης εκ περιτροπής μεταξύ του Προέδρου και του πρωθυπουργού, για το οποίο πριν από λίγους μήνες αρκετοί έκαναν λόγο;

- Το μοντέλο αλλαγής των ρόλων Πούτιν-Μεντβέντεφ φαίνεται να είναι εφαρμόσιμο και στην Τουρκία. Και μπορεί να μην συμβεί μόνο αν ο Ερντογάν αναδείξει άλλο πολιτικό και όχι τον Γκιουλ. Ή σε περίπτωση που ο Γκιουλ υποβάλει την υποψηφιότητά του στις προεδρικές εκλογές και σταθεί εναντίον του Ερντογάν ως ο μεγαλύτερος αντίπαλός του, κάτι που οι σοβαροί αναλυτές αποκλείουν, διότι μέχρι στιγμής ο Γκιουλ ήταν πάντα στο ρόλο του δεύτερου ανθρώπου στο κόμμα. Ήταν πρώτα πρωθυπουργός όταν ο Ερντογάν είχε πολιτική απαγόρευση, 6 μήνες αργότερα όμως όταν εξαφανίστηκαν τα εμπόδια και ο Ερντογάν έγινε βουλευτής, ο Γκιουλ χωρίς κανένα δισταγμό άφησε τη θέση του πρωθυπουργού στον φυσικό ηγέτη του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και έγινε υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης. Αργότερα αμέσως πριν από τις προεδρικές εκλογές το 2007 έγινε άλλη μια αλλαγή. Τότε εκατομμύρια Τούρκοι πολίτες που υποστήριζαν το κοσμικό μέλλον της Τουρκίας, βγήκαν στους δρόμους των μεγάλων πόλεων για να πουν με τις ειρηνικές διαδηλώσεις τους «όχι» στον Ερντογάν ο οποίος ακόμη τότε είχε φιλοδοξίες να γίνει αρχηγός τους κράτους. Αντί για τον εαυτό του όμως ο Ερντογάν έστειλε στην ποθούμενη θέση τον πιστό και στενό συνεργάτη του Αμπντουλάχ Γκιουλ, τον οποίο έλεγε αδελφό του. Έτσι για πρώτη φορά στο προπύργιο του κεμαλισμού μπήκε ένας αρχηγός του κράτους με ισλαμιστικές ρίζες και μια Πρώτη κυρία με μαντίλα, ένα συμβάν άνευ προηγουμένου στην πολιτική ιστορία του κράτους. Και εκείνη την περίοδο αυτό από μόνο του αποτελούσε ανάθεμα για τους στρατιωτικούς οι οποίοι στην αρχή μποϊκοτάριζαν την εκλογή του Γκιουλ στις κρατικές δεξιώσεις. Λίγες εβδομάδες πριν, στις 12 Απριλίου του 2007 ο τότε Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου του τουρκικού στρατού Γιασάρ Μπουγιούκανιτ δημοσίευσε ένα μνημόνιο σε ύφος τελεσίγραφου, που αργότερα χαρακτηρίστηκε μεταμοντέρνο ή ηλεκτρονικό πραξικόπημα. Στο μήνυμα αναφερόταν το εξής: „Ελπίζουμε οι βουλευτές στη Βουλή να εκλέξουν Πρόεδρο ο οποίος είναι πιστός στις βασικές αξίες της Δημοκρατίας, στην ενιαία ουσία της και στους κανόνες του κοσμικού και του δημοκρατικού κράτους”. Μετά από το δεύτερο εκλογικό θρίαμβο του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης οι διοργανωτές αυτών των δημοκρατικών συγκεντρώσεων, ανάμεσα στους οποίους ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι, πρυτάνεις, πολιτικοί, βουλευτές, στρατηγοί εν αποστρατεία και πολλοί διαννοούμενοι και δημόσια πρόσωπα (όπως και ο μακαρθισμός στις ΗΠΑ, γνωστός ως «κυνήγι κομμουνιστικών μαγισσών») βρέθηκαν κατηγορούμενοι στις υποθέσεις Εργκενεκόν και Βαρυοπούλα και καταδικάστηκαν χωρίς να έχει αποδειχθεί η ενοχή τους σε πολλά χρόνια κάθειρξης στη φυλακή του Σιλιβρί, ως συμμετέχοντες σε υποτιθέμενη συνωμοσία ο στόχος της οποίας ήταν η ανατροπή της φιλοϊσλαμιστικής κυβέρνησης. Τα συνθήματα στα πανό του πλήθους των πολλών χιλιάδων στις πλατείες της Άγκυρας, της Κωνσταντινούπολης, της Σμύρνης και άλλων πόλεων της χώρας ήταν: „Ούτε ΗΠΑ, ούτε ΕΕ, ανεξάρτητη Τουρκία”, „Ούτε σαρία, ούτε πραξικόπημα, ανεξάρτητη Τουρκία”, „Είμαστε στρατιώτες του Ατατούρκ”, „Η Τουρκία είναι κοσμικό κράτος, και τέτοιο θα παραμείνει”. Πάντα έκανε εντύπωση το ότι μετά από κάθε εκλογική νίκη του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης στις περίφημες μετεκλογικές ομιλίες του Ερντογάν από το μπαλκόνι του κεντρικού γραφείου του κόμματος στην Άγκυρα δίπλα του στεκόταν και ο Πρόεδρος Γκιουλ, και τους συνόδευαν οι δύο σύζυγοί τους Εμινέ Ερντογάν και Χαϊρουνίσα Γκιουλ φορώντας μαντίλες. Πράγμα το οποίο οι Κεμαλιστές πάντα ερμήνευαν ως ανοιχτό μήνυμα της καινούργιας κρατικής ελίτ, ως σύμβολο της ρεβάνς τους απέναντι στον ατατουρκισμό και της νίκης του πολιτικού ισλάμ στην Τουρκία. Επομένως κατά τη γνώμη μου αντιπαράθεση για τη θέση του Προέδρου μεταξύ των δύο πιστών συνεργατών μάλλον δε θα υπάρξει.

- Στην Τουρκία μένουν και πολλοί Βούλγαροι πολίτες για τους οποίους συνήθως λένε ότι είναι μια συμπαγής ομάδα, που σε όλες τις εκλογές πάντα ψηφίζει το Κίνημα Δικαιωμάτων και Ελευθεριών της τουρκικής μειονότητας στη Βουλγαρία. Έτσι είναι στ’ αλήθεια;Υπάρχουν διαφορετικές διαθέσεις ανάμεσα στους Βούλγαρους στην Τουρκία, ή εξακολουθούν να ταυτίζονται πολιτικά με το Κίνημα Δικαιωμάτων και Ελευθεριών;

- Υποτίθεται ότι στην Τουρκία έχουν δικαίωμα ψήφου πάνω από 150.000 άτομα με διπλή υπηκοότητα – βουλγαρική και τουρκική. Οι πολίτες αυτοί ψηφίζουν παραδοσιακά το Κίνημα Δικαιωμάτων και Ελευθεριών, το έχουν αποδείξει σε όλες τις εκλογές μέχρι σήμερα, συμπεριλαμβανομένων και των τελευταίων. Το κόμμα του Κορμάν Ισμαήλοφ δεν έλαβε την αναμενόμενη υποστήριξη των συμπολιτών τους στην Τουρκία, που αποτελεί εύγλωττη απόδειξη για την σταθερή ενοποιημένη υποστήριξη του Κινήματος του Αχμέντ Ντογκάν, άσχετα αν σήμερα επικεφαλής του είναι ο Λιουτβί Μεστάν. Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης υποστήριξε το Κόμμα του Κορμάν Ισμαήλοφ, ενώ το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα της αντιπολίτευσης υποστήριξε το Κίνημα Δικαιωμάτων και Ελευθεριών. Από την άλλη όλα αυτά δείχνουν ότι η πλειοψηφία των Βουλγάρων πολιτών στην Τουρκία, που έχουν διπλή υπηκοότητα, υποστηρίζουν το όραμα του Ατατούρκ και τον κοσμικό χαρακτήρα της χώρας. Ενώ το πολιτικό ισλάμ κερδίζει έδαφος ανάμεσα στους πολίτες αυτούς κυρίως στην περιφέρεια της Κωνσταντινούπολης, αλλά δεν έχει πολλούς υποστηρικτές στις περιοχές του Αιγαίου, της Θάλασσας του Μαρμαρά και την Θράκη. Εξαίρεση αποτελούν οι κάτοικοι της Μπούρσας, για τους οποίους μπορούμε να πούμε ότι είναι διχασμένοι ανάμεσα στο κυβερνών κόμμα και την αντιπολίτευση, οι περισσότεροι όμως ψηφίζουν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.