Τα ιαματικά λουτρά “Aqua Kalide” βρίσκονται σε απόσταση 15 χλμ από το Μπουργκάς, στην περιοχή του χωριού Βέτρεν. Τα εγκαίνια τους έγιναν τον Σεπτέμβριο, αλλά για τα λουτρά θα μιλάνε όλο και περισσότερο από δω και πέρα.
“Η καλύτερη από πολλές άλλες πηγές σε ολόκληρο τον κόσμο”, γράφει για τα ιαματικά λουτρά ο γότθος ιστορικός Ιορδάνης τον 6ο αιώνα. “Ήταν μια πολύ όμορφη πόλη, με καλή τοποθεσία και πολλές θερμές πηγές – οι ωραιότερες σε όλο τον κόσμο”, δεν κρύβει τον θαυμασμό του και ο στρατάρχης Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος μετά από την εκστρατεία του αυτοκράτορα Ερρίκου της Φλάνδρας τον 12ο αιώνα νότια του Αίμου. Τα ιαματικά λουτρά επισκέπτονταν οι πιο γνωστοί ηγεμόνες της περιοχής – ο Φίλιππος Β’, ο Ιουστινιανός Α’, ο Βούλγαρος ηγεμόνας Τέρβελ, ο Κωνσταντίνος Γ’.
Τα παλιά λουτρά αποκαταστάθηκαν πλήρως
Οι πηγές ήταν γνωστές ακόμη στους Θράκες που τις μετέτρεψαν σε Ιερό των Τριών Νυμφών. Οι θεραπευτικές ιδιότητες του νερού εκτιμήθηκαν και από τον σουλτάνο Σουλεϊμάν Α’ τον Μεγαλοπρεπή ο οποίος το 1562 πήγαινε εκεί να γιατρέψει την ποδάγρα του. Έμεινε πολύ ικανοποιημένος και διέταξε την κατασκευή καινούργιων λουτρών πάνω στα ερείπια των παλιών που είχαν καταστραφεί από τους Λατίνους.
Σήμερα τα ιαματικά λουτρά του Σουλεϊμάν Α’ του Μεγαλοπρεπούς έχουν αποκατασταθεί πλήρως με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού της Βουλγαρίας που εξασφάλισε μέσα από μια τουρκική επιχείρηση 500.000 λέβα (περίπου 250.000 ευρώ) για την αποκατάσταση όλου του συγκροτήματος, ενώ ο Δήμος Μπουργκάς χρηματοδότησε τις αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή. Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 2009, όταν κατά την επισκευή της καινούργιας εγκατάστασης της ιαματικής πηγής εμφανίστηκαν τα πρώτα ίχνη της ρωμαϊκής εποχής στην οποία ανήκουν χρονολογικά τα λουτρά. Μέχρι τότε οι ντόπιοι κάτοικοι δεν μπορούσαν καν να φανταστούν κάνοντας μπάνιο στα ιαματικά λουτρά ότι δίπλα τους υπάρχουν τόσα σημαντικά ιστορικά στοιχεία που κάποια μέρα θα τους έφερναν τουρίστες, και όχι στη θάλασσα, αλλά στη δασώδη περιοχή της ξηράς.
Τα παλιότερα στοιχεία ανθρώπινης δραστηριότητας κοντά στις πηγές χρονολογούνται από την Νεολιθική Εποχή την 4η–3η χιλιετία π.Χ. Εδώ και 6 χρόνια από την περιοχή κοντά στο χωριό Βέτρεν βγαίνουν στην επιφάνεια αντικείμενα διάφορων εποχών. Στη συλλογή του μελλοντικού μουσείου όπου πρόκειται να εκτεθούν υπάρχουν χρυσά, αργυρά και χάλκινα νομίσματα, κεραμικά αντικείμενα της πρώιμης βυζαντινής και της οθωμανικής εποχής, μολυβδόβουλλα, μέρη χάλκινων ροπάλων, καρφίτσες, δαχτυλίδια, κουμπιά.
Οι ανασκαφές έβγαλαν στο φως 40 μέτρα του τείχους χτισμένου τον 6ο αιώνα από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό
Στα λουτρά “Aqua Kalide” βρέθηκε και μια αυτοκρατορική σφραγίδα με την εικόνα της Θεοτόκου που ανήκει στην Θεοδώρα, το τελευταίο μέλος της Βυζαντινής Μακεδονικής Δυναστείας του 11ου αιώνα, που τέτοια μέχρι τότε δεν είχε βρεθεί σε βουλγαρικό έδαφος. Πολύ σπάνιες για την περιοχή είναι και οι ξύλινες χτένες, συμπεριλαμβανομένης και μιας οστέινης του 6ου–7ου αιώνα, παρόμοιας με εκείνες που χρησιμοποιούσαν οι γερμανικές φυλές.
Ένα από τα πιο πολύτιμα ευρήματα όμως είναι μια μαρμάρινη πλάκα με επιγραφή στα ελληνικά που απαριθμεί τα ονόματα των τελευταίων τριών Θρακών βασιλέων της Δυναστείας των Σαπαίων. Χρονολογείται στο 26-37 μ.Χ., όταν ο Ιησούς Χριστός άρχισε να προσελκύει όλο και περισσότερους υποστηρικτές στην Ιουδαία. Το εύρημα ανακαλύφθηκε όταν ο Δήμος ξεκίνησε εκσκαφές για το καινούργιο δίκτυο αποχέτευσης των χωριών Βέτρεν και Μπάνεβο. Η πλάκα δεν είναι χρυσή, η αξία της όμως είναι μεγαλύτερη από το πολύτιμο αυτό μέταλλο, επειδή καλύπτει πολλά άγνωστα μέχρι στιγμής κενά από την ιστορία των τελευταίων Θρακών βασιλέων. Μετά από την ανακάλυψη του ευρήματος αυτού, ο Δήμος αύξησε το ύψος της χρηματοδότησης για τις ανασκαφές, ενώ ο δήμαρχος Ντιμίταρ Νικόλοφ δήλωσε περήφανος ότι τα ιαματικά λουτρά “Aqua Kalide” αποδεικνύουν πως η πόλη του Μπουργκάς “δεν γεννήθηκε από ένα αλιευτικό λιμάνι πριν από 200 χρόνια, αλλά αποτελούσε σημαντικό μέρος ενός πολιτισμού που υπήρχε 2000 χρόνια πριν”.
Ένας από τους βασιλιάδες που αναφέρονται στη μαρμάρινη πλάκα είναι ο Ροιμητάλκης Β’, ο οποίος ξεκίνησε εξέγερση κατά του Ρωμαίου αυτοκράτορα Τιβερίου Ιουλίου Καίσαρα Αυγούστου, δέκα χρόνια αργότερα όμως η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έβαλε οριστικά τέλος στην ύπαρξη του θρακικού κράτους μετατρέποντάς το σε μια από τις πολλές επαρχίες της.
Στα λουτρά “Aqua Kalide” έχουν ανακαλυφθεί και επιγραφές των Αβάρων, ενώ αυτή την περίοδο οι ειδικοί ερευνούν μια λίθινη πλάκα από την εποχή του Νέρωνα. Οι αρχαιολόγοι υποθέτουν ότι στην περιοχή υπήρχε και Ιερό της θεάς Δήμητρας, καθώς και χριστιανική εκκλησία.