Η Μαρία Σ. Τοπάλοβα. Φωτογραφία: Βλαντιμίρ Λιούμπενοφ
Χθες, 4 Δεκεμβρίου, στο Πλόβντιβ προβλήθηκαν δύο ντοκιμαντέρ που δημιουργήθηκαν από το GRReporter. Στα πλαίσια του προγράμματος πληροφόρησης του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ και Κινούμενων Σχεδίων «Το Χρυσό Ρυτόν» από τις 17.00 στο Lucky Dom παρουσιάστηκαν τα ντοκιμαντέρ «Σχολείο Φιλοπατρίας» και «Ο Γκριγκόρ Ντιμιτρόφ – αθηναϊκές στιγμές».
Η σκηνοθεσία και το σενάριο του πρώτου ντοκιμαντέρ είναι έργο της Μαρία Σ. Τοπάλοβα, εικονολήπτες είναι ο Βασίλης Βαφείδης και ο Εμμανουήλ Νάσιος, ενώ η μουσική γράφθηκε από τον Γιούρι Στούπελ. Ένα σχολείο, όπου τα παιδιά μαθαίνουν ποιες είναι οι ρίζες τους και γιατί πρέπει να τις αγαπούν. Δάσκαλοι και καθηγητές που εργάζονται με ενθουσιασμό χαρακτηριστικό για την εποχή της Αναγέννησης. Απόφοιτοι του σχολείου το όνειρο των οποίων είναι να γυρίσουν στη Βουλγαρία, για να σπουδάσουν. Γονείς ενθουσιασμένοι σαν μικρά παιδιά σε μια από τις εστίες του βουλγαρικού έθνους στην Αθήνα – το κυριακάτικο σχολείο «Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου», που το 2014 έγινε 10 ετών. Το θέατρο, η δημιουργική γραφή και οι εικαστικές τέχνες ανάβουν την σπίθα της φιλοπατρίας σε εκατοντάδες παιδιά Βουλγάρων που γεννήθηκαν στην Ελλάδα. Μια χαμογελαστή ματιά ντοκιμαντέρ προς την καθημερινότητα των βουλγαρικών εκπαιδευτικών θεσμών στο εξωτερικό.
Σκηνοθέτης και σεναριογράφος του δεύτερου ντοκιμαντέρ είναι πάλι η Μαρία Σ. Τοπάλοβα, ενώ εικονολήπτης – ο Νίκος Κακωνάς. Η γοητεία του καλύτερου Βούλγαρου τενίστα Γκριγκόρ Ντιμιτρόφ και το πώς επηρεάζει τους αντιπάλους, τους συμπαίκτες και τους απλούς θεατές, όπως καταγράφηκε στη διάρκεια του αγώνα μεταξύ Βουλγαρίας – Ελλάδας στο τουρνουά Davis Cup που διεξήχθη τον Απρίλιο του 2014 στην Αθήνα. Ο μεγάλος αθλητής μιλάει για την στάση του απέναντι στο τένις που για τον ίδιο είναι το μόνο πράγμα που μπορεί και θέλει να κάνει, για τις προπονήσεις και τα συναισθήματα του αγώνα, για τη δόξα και το κόστος της νίκης. Ένας πραγματικός σύγχρονος μονομάχος που έχει πάρει το δρόμο προς τις υψηλότερες αθλητικές κορυφές και γεμίζει με υπερηφάνεια τις καρδιές των Βουλγάρων.
Στην πραγματικότητα η Ελλάδα είναι ένα από τα βασικά θέματα της φετινής έκδοσης του Φεστιβάλ. Η κοινή ιστορία της Βουλγαρίας και της νότιας γειτονικής της χώρας ήταν το θέμα του ντοκιμαντέρ «Οι ζωντανοί κλείνουν τα μάτια των νεκρών, οι νεκροί ανοίγουν τα μάτια των ζωντανών» σε σκηνοθεσία της Στανισλάβα Κάλτσεβα, που συμπεριλήφθηκε στο αγωνιστικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ. Το αιματηρό έπος από τα τέλη του 10ου – αρχές 11ου αιώνα θέτει στους σύγχρονους κατοίκους των σημερινών κρατών Βουλγαρία και Π.Γ.Δ.Μ. το δύσκολο, περίπλοκο και ζωτικής σημασίας ερώτημα για τις κοινές ρίζες, για την δύσκολη κοινή μοίρα, για το κοινό μέλλον... Στη διάρκεια του 2014 όταν συμπληρώνονται 1.000 χρόνια από την μάχη κοντά στο χωριό του Κλειδίου και τον τραγικό θάνατο του βασιλιά Σαμουήλ, οι συζητήσεις του θέματος γίνονται όλο και πιο έντονες. Μια ομάδα νέων ζωγράφων ζητούν το δρόμο της συμφιλίωσης.
Επίσης, την Παρασκευή, 5 Δεκεμβρίου, πάλι στα πλαίσια του αγωνιστικού προγράμματος παρουσιάστηκε το ντοκιμαντέρ «Ο Ντιμίταρ Σισμάνοφ. Περί συλλογισμού» σε σκηνοθεσία της Ράλιτσα Ντιμιτρόβα. Ο Ντιμίταρ Σισμάνοφ, απόγονος της οικογένειας Σισμάνοβι, ήταν νομικός και διπλωμάτης, συγγραφέας και ανθρωπιστής, ο οποίος εκτελέστηκε το 1945 όταν την εξουσία στη Βουλγαρία ανέλαβαν οι κομμουνιστές. Το ντοκιμαντέρ ρίχνει φως στην άδικη λησμονιά πλησιάζοντας στο μέγιστο δυνατό βαθμό μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα προσωπικότητα μέσα από τις ίδιες τις εξομολογήσεις και αποκαλύψεις της. Από το 1935 μέχρι το 1940 ο Ντιμίταρ Σισμάνοφ υπήρξε πληρεξούσιος υπουργός της Βουλγαρίας στην Αθήνα, ενώ από το 1940 μέχρι το 1943 – Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Εξωτερικών και Θρησκευμάτων στην κυβέρνηση του καθηγητή Μπόγκνταν Φίλοφ. Το φθινόπωρο του 1943 έγινε υπουργός Εξωτερικών και Θρησκευμάτων και έμεινε στη θέση αυτή μέχρι το καλοκαίρι του 1944. Μετά από το πραξικόπημα της 9ης Σεπτεμβρίου του 1944 όταν την εξουσία ανέλαβαν οι κομμουνιστές, ο Σισμάνοφ συνελήφθη και καταδικάστηκε σε θάνατο από το Λαϊκό Δικαστήριο. Εκτελέστηκε την 1η Φεβρουαρίου του 1945. Η θανατική ποινή του ακυρώθηκε το 1996 με την υπ’ αριθμό 172 Απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Βουλγαρίας.