Galery

1

Πολίνα Σπαρτιάνοβα
Ο εκκλησιαστικός-εθνικός αγώνας των Βουλγάρων εναντίον των Ελλήνων κληρικών κατά την περίοδο της Αναγέννησης είναι μια από τις πιο δύσκολες και σημαντικές μάχες που αντιμετώπισε ο βουλγαρικός λαός στο δρόμο προς την ελευθερία του. Η αποκατάσταση της ανεξάρτητης βουλγαρικής εκκλησίας μετατράπηκε σε ιδεώδες του βουλγαρικού πληθυσμού στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν ο Πατριάρχης Γρηγόριος υποχρέωσε τους κληρικούς να διαδίδουν τον ελληνισμό ανάμεσα στον ορθόδοξο πληθυσμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σταδιακά η ελληνική γλώσσα κυριάρχησε όχι μόνο σε θέματα της εκκλησίας, αλλά και στην εκπαίδευση και την οικονομική καθημερινότητα των Βουλγάρων, ενώ οι κληρικοί άρχισαν να υποστηρίζουν ανοιχτά τις ελληνικές κοινότητες και να προστατεύουν τα πολιτιστικά και τα οικονομικά τους συμφέροντα. Με φόντο αυτών των εξελίξεων αναδείχθηκε ένας από τους εκπροσώπους του ελληνικού κλήρου – ο μητροπολίτης του Πλόβντιβ  Παΐσιος.

Ο Βούλγαρος Πατριάρχης Κύριλ, ο οποίος ήταν επίσης μητροπολίτης του Πλόβντιβ, αποκάλεσε τον Παΐσιο «ένα μεγάλο πνεύμα, που γεννήθηκε στην πνευματική πατρίδα του ελληνισμού, αλλά ξεπέρασε την ιστορική του αδυναμία».

Ο Παΐσιος γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1810, σπούδασε θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αηνών, και ύστερα έγινε διάκονος και πρωτοσύγκελος του μητροπολίτη Ιωαννίνων Ιωακείμ, ο οποίος αργότερα εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης.

Το 1853 ο Παΐσιος χειροτονήθηκε και διορίστηκε επίσκοπος της Σμύρνης (σήμερα Izmir στην Τουρκία), αλλά τέσσερα χρόνια αργότερα διορίστηκε επίσκοπος στη βουλγαρική πόλη Πλόβντιβ (το παλιό της όνομα ήταν Φιλιππούπολη). Εκείνη την περίοδο η βουλγαρική κοινότητα στην πόλη ζήτησε από το Πατριαρχείο να διοριστεί Βούλγαρος αρχιερέας, αλλά το αίτημά της δεν έγινε δεκτό. Μόλις εγκαταστάθηκε στη Φιλιππούπολη, ο Παΐσιος έκανε έναν γύρο της επαρχίας και προς μεγάλη έκπληξη του βουλγαρικού πληθυσμού συνέλεξε λιγότερους από τους αναμενόμενους μητροπολιτικούς φόρους, αφήνοντας ένα μέρος των εισπράξεων στις κοινότητες. Κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του στην επαρχία του Πλόβντιβ δεν αντιστάθηκε στη χρήση της βουλγαρικής γλώσσας στις λειτουργίες και έκανε προσωπικές δωρεές στα βουλγαρικά σχολεία. Το 1859 χειροτόνησε σε ιεροδιάκονο τον μεγάλο Βούλγαρο αγωνιστή για την ελευθερία του έθνους Βασίλ Λέβσκι.
Εκείνη την περίοδο το Πλόβντιβ και η περιοχή του κατείχαν σημαντική θέση στον εκκλησιαστικό αγώνα των Βουλγάρων. Στις 25 Δεκεμβρίου του 1859 στο ναό της Παναγίας ο Παΐσιος  και ο ιερέας Ζλατάν τελέσαν την Ιερά λειτουργία στην εκκλησιαστική σλαβική γλώσσα αντί στην ελληνική. Αυτό ήταν το πρώτο μεγάλο επίτευγμα των Βουλγάρων στον αγώνα για την ανεξαρτησία της εκκλησίας στην πόλη. Αργότερα, το 1861 στην ίδια εκκλησία κηρύχθηκε επισήμως ότι η πόλη και η μητρόπολη δεν αναγνωρίζουν την εξουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη. Ο Παΐσιος  προστάτευε το δικαίωμα του βουλγαρικού λαού να έχει ανεξάρτητη εκκλησία. Για το λόγο αυτό το ίδιο έτος εξορίστηκε από το Πατριαρχείο στη Μικρά Ασία μέχρι το 1868.

Κατά τη διάρκεια της εξορίας του ο Παΐσιος παρέμεινε μητροπολίτης του Πλόβντιβ, αναγνωρισμένος από όλη την επαρχία. Η επαρχιακή σύνοδος αποφάσισε επίσης να μην αναγνωρίσει άλλο μητροπολίτη, καθώς αυτό θα σήμαινε να αναγνωρίσει την πατριαρχική εξουσία στο Πλόβντιβ, και να προχωρήσει με τον όρκο του χωρισμού από το Πατριαρχείο. 

Μετά την επιστροφή του από την εξορία ο Παΐσιος συμμετείχε ενεργά στον αγώνα για την ανεξαρτησία της βουλγαρικής εκκλησίας και το 1870 συμπεριλήφθηκε στο προσωρινό Συμβούλιο της Εξαρχίας. Στην Πρώτη εθνική εκκλησιαστική σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη το 1871 δήλωσε: «Η επαρχία του Πλόβνιβ δεν έπαψε ποτέ να με παρηγορεί και να με υποστηρίζει ... Αγωνίστηκα για τη δικαιοσύνη και δεν θα σταματήσω να αγωνίζομαι ..., μέχρι το θάνατό μου θα μείνω τέτοιος, δε θα παρατήσω ποτέ το λαό και τους κληρικούς του». Ο Παΐσιος  ήταν ένας από τους υποψηφίους για Έξαρχο της Βουλγαρικής Εξαρχίας, αλλά απεβίωσε το 1871 κατά την ίδρυση της Εξαρχίας. Σύμφωνα με τον καθηγητή Νικολάι Γκέντσεφ, η θέση του Παΐσιου άφησε το όνομά του στη βουλγαρική εθνική ιστορία.