Galery

2

1

Ο Φίλιπ Ντιμιτρόφ: Ο Πρόεδρος Ζέλεφ κατά βάθος υπήρξε υποστηρικτής της αναγνώρισης της Π. Γ. Δ. Μ. όσο κι εγώ. Την στιγμή όμως κατά την οποία αυτό συνέβη, βρισκόμασταν σε μία πολύ ιδιάζουσα κατάσταση που καθόρισε ποιος να δράσει και ποιος όχι. Πρώτον, η Επιτροπή "Μπάντεντερ" (σημ. συντ. – Επιτροπή της Ε. Έ. που έπρεπε να αποφανθεί σχετικά με το θέμα της αναγνώρισης των επιμέρους ομόσπονδων Δημοκρατιών μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας) μας «πέταξε» μία απόφαση το βράδυ πριν τη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Να μη βγούμε με απόφαση την επόμενη μέρα σήμαινε να πάρουμε αρνητική ή διαστακτική στάση. Και να ανοίξουμε την πόρτα σε όλα εκείνα τα οποία φοβόμουν πιο πολύ. Κάτι τέτοιο δεν μπορούσα να επιτρέψω. Η Επιτροπή συστήθηκε στο Μάαστριχτ, όταν στην ουσία υπεγράφη η περίφημη συμφωνία κοινής δράσης των ευρωπαϊκών χωρών σχετικά με τα κράτη που μόνα τους κήρυσσαν ανεξαρτησία. Σε ένδειξη «πλήρους υποστήριξης» των αποφάσεων που λαμβάνονταν, η Γερμανία αναγνώρισε μια εβδομάδα αργότερα την Σλοβενία και την Κροατία, και το ζήτημα έγινε ακόμη πιο περίπλοκο.Και μπερδεύτηκε ακόμη περισσότερο όταν η Επιτροπή Μπάντεντερ απεφάνθη πως πρέπει να αναγνωριστούν μονάχα η Π. Γ. Δ. Μ. και η Σλοβενία. Σε αυτή την κατάσταση ένας ταπεινόφρων Βούλγαρος πρωθυπουργός θα μπορούσε είτε να μην κάνει τίποτε, είτε να μαλώσει με όλους, είτε να κάνει αυτό που έκανα εγώ.Να μην κάνω τίποτε, όπως είπα, δεν μπορούσα. Είχα έναν εφιάλτη – ήταν τον Ιανουάριο του 1992, ο πόλεμος της Βοσνίας δεν είχε ακόμη αρχίσει, αλλά φαινόταν πως κάπου θα ξεσπάσει πόλεμος, και μάλιστα δύσκολος. Ακριβώς εκείνη την εποχή ο Μιλόσεβιτς και άνθρωποι του περιβάλλοντός του μιλούσαν όλο και πιο συχνά για τα Σκόπια ως για την Νότια Σερβία.Δεύτερος εφιάλτης: στη Θεσσαλονίκη διεξήχθη ένα συλλαλητήριο εκατομμυρίων διαδηλωτών, κατά το οποίο κάτι «καλοί άνθρωποι» φώναζαν: "Η Μακεδονία είναι ελληνική!". Κι εγώ δε θα ήθελα να δω το μισό αυτού του πλήθους να φωνάζει στη Σόφια ότι η Μακεδονία είναι βουλγαρική.Οποιαδήποτε παράταση των αποφάσεων θα οδηγούσε οπωσδήποτε σε συναισθηματικά πατριωτικά ξεσπάσματα, που σε τελευταία ανάλυση θα έκαναν αδύνατη κάθε επόμενη λογική ενέργεια. Ή τουλάχιστον θα μας βάλουν σε πολύ δύσκολη κατάσταση μπροστά στον κόσμο – εκείνη την εποχή ο δρόμος προς το ΝΑΤΟ δεν ήταν ακόμη ανοιχτός για καμία χώρα της ανατολικής Ευρώπης, αλλά ήταν τελείως σαφές πως αν έχεις φασαρίες στα σύνορά σου, πρέπει να ξεχάσεις το ΝΑΤΟ. Ενώ αυτό αποτελούσε στρατηγικό σκοπό μου από την αρχή. Ο τρίτος εφιάλτης μου σχετιζόταν με τους πρόσφυγες. Аν, Θεός φυλάξοι, η Σερβία ξεκινήσει κάτι ενάντια στα Σκόπια, φαντάζεστε το πλήθος των προσφύγων; Ελλείψει ξεκάθαρων κανόνων του παιχνιδιού εμείς έπρεπε να αντιμετωπίσουμε μόνοι μας όλη αυτή τη φρίκη. Και για το λόγο αυτό ήταν εντελώς απαραίτητο να ενεργήσουμε αποφασιστικά και να δώσουμε ξεκάθαρα πλαίσια των γεγονότων.Το πρόβλημα ήταν πως ο Πρόεδρος Ζέλεφ βρισκόταν ανάμεσα στον πρώτο και το δεύτερο γύρο των πρεοδρικών εκλογών. Ομολογώ πως περίμενα να με υποστηρίξει.Ο κ. Ζέλεφ συγκάλεσε ένα Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας, θυμάμαι πως περπατούσαμε με τον υπουργό Δικαιοσύνης (Σβετοσλάβ Λούτσνικοφ) και τον υπουργό Δημόσιας Τάξης (Ιορντάν Σοκόλοφ) στους κεντρικούς δρόμους, φυσούσε δυνατός αέρας...Ο υπουργός Αμύνης (Ντιμίταρ Λούτζεφ) βρισκόταν ήδη εκεί, στον Πρόεδρο. Ήρθε ο Μπριγκαντίρ Ασπαρούχοφ (Διευθυντής της Εθνικής Υπηρεσίας Κατασκοπείας εκείνη την εποχή), και εξήγησε πως στα σύνορα συγκεντρώνονται σερβικές στρατιωτικές δυνάμεις οι οποίες θα μπουν αμέσως στη Βουλγαρία αν αναγνωρίσουμε…Τρέλα, σκέτη τρέλα. Και σε όλη αυτή την ανακατωσούρα ο Πρόεδρος Ζέλεφ φυσικά δεν ανέλαβε την πρωτοβουλία και είπε: "Να τα βγάλετε πέρα μόνοι σας, η αναγνώριση αποτελεί αποκλειστικό δικαίωμα και αρμοδιότητα της κυβέρνησης". Εκείνη τη στιγμή ο Στογιάν Γκάνεφ (υπουργός Εξωτερικών) τηλεφωνούσε για να εξηγήσει πως ο Χανς Ντίτριχ Γκένσερ (αντικαγκελάριος και υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας) του είπε να μην αναγνωρίζουμε τίποτα. Δεν έχω ρωτήσει τον Γκένσερ, αλλά αυτό ήταν σκέτο ψέμα. Αν υπήρχε κάτι σημαντικό για τον Γκένσερ εκείνη τη στιγμή, ήταν να μην μείνει εντελώς μόνος του σε όλη αυτή την ιστορία. Και προφανώς για την Γερμανία ήταν πολύ σημαντικό να αναγνωρίζουμε κι εμείς. Είναι άλλο θέμα πως αν είχαμε κάνει τη γκάφα να μην αναγνωρίσουμε την Κροατία, εκεί μάλλον θα είχαμε άλλα προβλήματα. Και γι’ αυτό η απόφασή μου ήταν η αναγνώριση όλων των κρατών – που συμπεριλάμβανε και τη Βοσνία, παρά την αρκετά αμφισβητούμενη κατάσταση εκεί. Εμένα με συνέφερε περισσότερο να φανώ μη έμπειρος από συνταγματικής νομικής άποψης σχετικά με το θέμα της Βοσνίας, παρά να βάλω μπελάδες στο κεφάλι μου και να είμαι ένας από εκείνους που ενθάρρυναν τον Μιλόσεβιτς να μπει στη Βοσνία. Κάτι τέτοιο θα έκανε την αναγνώριση να ελαφρύνει  και να στέκεται σαν προτροπή: "Φάε όχι αυτόν, τον άλλο". Αφού καταλήξαμε στην απόφαση της αναγνώρισης, ο Στέφαν Τάφροφ (αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών) πήγε στο Προεδρικό Μέγαρο για να γράψει την ομιλία του κ. Ζέλεφ με την οποία έπρεπε να δηλώσει την υποστήριξή του για την απόφαση της κυβέρνησης.Κι εγώ έκανα το λάθος να καλέσω τους συναδέλφους μου να πιούμε από ένα ποτήρι κονιάκ προς τιμή του μεγάλου έργου που είχαμε κάνει. Τότε εκείνοι άρχισαν να υποχωρούν. Ακούστηκαν κάτι φωνές: "Εμείς καλά αναγνωρίσαμε, αλλά ας μην το πούμε".

Η Κοπρίνκα Τσερβένκοβα: Ας μην το πούμε;