Galery

1

Ο τέως πρωθυπουργός της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας Λιούμπτσο Γκεοργκίεβσκι αποκάλεσε την καινούρια πλατεία των Σκοπίων Ντίσνεϊλαντ. Μπορεί και να έχει δίκαιο. Ό,τι και να λένε για την κατασκευή μεγαλειωδών αρχαίων μνημείων στην πρωτεύουσα, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί πως οι Σκοπιανοί προκάλεσαν την περιέργεια των Βουλγάρων.

Οι μονοήμερες εκδρομές γρήγορα έγιναν δημοφιλείς ανάμεσα στους πελάτες των τουριστικών πρακτορείων. Μια μέρα μετά από τις επιβλητικές γιορτές στο Μπλαγκόεβγκραντ με αφορμή την συμπλήρωση 100 χρονών από την απελευθέρωση της πόλης και την προσάρτηση της περιοχής του Πίριν στη Βουλγαρία δύο λεωφορεία γεμάτα τουρίστες ξεκίνησαν για τα Σκόπια, όπως μας πληροφορεί η εφημερίδα Trud. Η επικεφαλής της μη κυβερνητικής οργάνωσης "Εμείς οι γυναίκες" Ζντράβκα Τσίμεβα, η οποία είναι γνωστή στην πόλη ως "η Κυρία Τουρισμός", είχε σκοπό η ομάδα να τιμήσει τη μνήμη του Γκότσε Ντέλτσεφ, η σαρκοφάγος του οποίου βρίσκεται στην εκκλησία του Αγίου Σπας. Πολλές από τις γυναίκες έχουν ετοιμάσει πίτες, κόλλυβα, κρασί, κρατάνε στα χέρια τους μπουκέτα.

Μερικοί από τους επιβάτες ανησυχούν - πολλές φορές όταν οι Βούλγαροι προσπαθούσαν να προσκυνήσουν την επιτάφια στήλη του Γκότσε Ντέλτσεβ στα Σκόπια είχαν προβλήματα με τους ντόπιους. Στα σύνορα όμως δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα - μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο οι υπάλληλοι των τελωνείων στο Γκιουέσεβο και το Ζλατάρεβο έχουν αλλάξει τη συμπεριφορά τους προς τους Βούλγαρους τουρίστες. Ο έλεγχος των ταυτοτήτων είναι γρήγορος και οι τουρίστες συνεχίζουν με την ευχή "Καλά να περάσετε!".

Τα λεωφορεία παρκάρουν δίπλα στο κάστρο Καλέ κοντά στην εκκλησία του Αγίου Σπας. Οι τουρίστες προσκύνησαν την σαρκοφάγο, ενώ η ξεναγός τους μιλούσε για την ιστορία της εκκλησίας και του Γκότσε. Όταν λέει όμως πως ο Γκότσε Ντέλτσεβ είναι ο πιο σεβαστός Σκοπιανός επαναστάτης, οι Βούλγαροι απαντάνε "Μα αυτός είναι και δικός μας ήρωας - Βούλγαρος". Η ξεναγός σωπαίνει διπλωματικά.

Οι Βούλγαροι ανυπομονούν να δουν τα "αρχαία" μνημεία. Η θέα είναι εντυπωσιακή. Το μνημείο του Μεγάλου Αλέξανδρου είναι τεράστιο. Δίπλά του είναι το μνημείο του Βούλγαρου βασιλιά Σαμουήλ. Σε μια πλάκα με μικρά γράμματα περιγράφονται η μάχη του με τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Βασίλειο το 1014 στο βουνό Μπελάσιτσα και η τύφλωση των 14 000 στρατιωτών. Αυτοί βέβαια ονομάζονται Μακεδόνες. Λείπει όμως η προσωνυμία του Βασίλειου - ο Βουλγαροκτόνος.   

Οι τουρίστες αναρωτιούνται ποιος είναι ο σκοπός τέτοιων πομπωδών μνημείων - της θριαμβευτικής αψίδας του Ιουστινιανού με επιγραφή "Μακεδονία", των αγαλμάτων του Ντάμε Γκρούεφ, του Γκότσε Ντέλτσεβ και του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, της Ροτόντας, των πολλών αγαλμάτων των αρχαίων στρατιωτών, κομιτατζήδων και βοεβόδων, της καινούριας γέφυρας στον Βαρδάρη. "Φτιάχνουν την ιστορία τους, δημιουργούν την εθνική τους ταυτότητα. Σημαντικό είναι πως χτίζουν και δεν γκρεμίζουν", λέει η Μπογκντάνα  Νεντέλτσεβα. Και συμπληρώνει: "Οι άνθρωποι σ' αυτό το μέρος των Σκοπίων είχαν δύσκολο παρελθόν και δύσκολη μοίρα. Και σε μας στην περιοχή του Πίριν δεν ήταν εύκολο, αλλά ήμασταν πιο τυχεροί". Οι ηλικιωμένοι ακόμα θυμούνται τις προσπάθειες της Κομμουνιστικής Διεθνούς να επιβάλει τον μακεδονισμό κατά τη δεκαετία του '50, και πως μέχρι το 1978 τα πιο αγαπημένα μακεδονικά τραγούδια ήταν απαγορευμένα στη Βουλγαρία.

Οι απλοί κάτοικοι των Σκοπίων σχολιάζουν τα μνημεία επιφυλακτικά. Ένας γέρος άντρας ακούγοντας τη βουλγαρική όμιλία θυμάται γρήγορα τη γλώσσα. Την έμαθε κατά τον πόλεμο. 'Οταν οι Βούλγαροι τον ρωτάνε για τα μνημεία, απλώς κουνάει το χέρι, που σημαίνει "Άσ' το", και φεύγει.

Ο καθένας από τους τουρίστες έχει φίλους και συγγενείς από την άλλη πλευρά των συνόρων. Η Ιβάνκα Γκεοργκίεβα, από το χωριό Κρούπνικ, είχε αδέλφια παντρεμένα στα Σκόπια. Μετά τον θάνατό τους έχει να δει τα ανίψια της εδώ και 20 χρόνια. Η Νέλι έχει μια φίλη εδώ. Έχει φτιάξει γλυκά, έφερε και ρακί για δώρο. Κατάφεραν να συναντηθούν για λίγα λεπτά μόνο. Η φίλη της, μια συνταξιούχος δασκάλα λέει με θλίψη: "Οι Έλληνες μας μισούν για το όνομα, τώρα και οι Βούλγαροι πήραν αρνητική στάση απέναντί μας".

Σε ένα εστιατόριο ακούγονται από τα διπλανά τραπέζια σχόλια για τους βουλευτές οι οποίοι συζητούσαν εάν στο στρατό η αλβανική γλώσσα να χρησιμοποιείται μαζί με τη σκοπιανή. "Χαζή δουλειά, χαζοί πολιτικοί, σκέτο ρεζίλι", λέει ένας άντρας και βρίζει τους πολιτικούς. Οι Βούλγαροι δεν χρειάζονται μετάφραση - όπως έχουν τα ίδια τραγούδια, έτσι και βρίζουν με τον ίδιο τρόπο. Σαν να είσαι στην αγορά στο Μπλαγκόεβγκραντ.

Στον δρόμο της επιστροφής οι τουρίστες προκαλούν μια νεαρή κοπέλα στην λαϊκή αγορά λίγο πριν την πόλη Στιπ με τα λόγια: "Να σε πάρουμε μαζί μας στο σπίτι". Η κοπέλα απαντάει: "Γιατί όχι, καλό θα ήταν όλοι στα Βαλκάνια να ήμασταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση".