Galery

6

5

4

3

2

1

Ζντράβκα Μιχαήλοβα 

Αποκλειστικά για το GRReporter  

Ακολουθώντας την επικαιρότητα ανάμεσα στους παραδοσιακούς ήρωες των καρναβαλιών, φέτος εμφανίστηκαν και νέα πρόσωπα της ημέρας. Στην ιστοσελίδα του παραδοσιακού καρναβαλιού της Ξάνθης διαβάζουμε τον τίτλο „Διεθνής Νομισματική Τρέλλα”. Η παρέλαση ανάμεσα στην παραδοσιακή πέτρινη αρχιτεκτονική στη Δημητσάνα της Πελοποννήσου, παρουσίασε τον τελετουργικό γάμο για μπερεκέτι γελοιοποιώντας τις δύσκολες σχέσεις ανάμεσα στους Έλληνες κυβερνώντες και τους εκπροσώπους του ΔΝΤ στην θεαματική παράσταση «Ο γάμος του Τρόικα με την Ελλαδίτσα μας». Ανάμεσα στους ήρωες του καρναβαλιού στο Ηράκλειο περπατούσαν και παιδιά μεταμφιεσμένα ως ευρώ με μηδενική κάλυψη - κρατούσαν «ασπίδες» με στρογγυλά μηδενικά πάνω τους, καθώς και βραδυκίνητοι  μεταμφιεσμένοι ήρωες που σκέφτηκαν με μεγάλη εφευρετικότητα το λογότυπο της παρέλασής τους – είχαν μπει σε κουτιά δώρου με επιγραφή «Να φοβάσαι τα δώρα του ΔΝΤ». Τους ακολουθούσε η νεκρική πομπή «Πένθος για την Ελλάδα», όπου η υπερβολική απαρηγόρητη θλίψη και οι θρήνοι των χήρων φυσικά προκαλούσαν εκρήξεις γέλιου.

Όπως όλες οι μεγάλες πόλεις, έτσι και ο Δήμος Ηρακλείου διοργάνωσε παρέλαση καρναβαλιστών στην πόλη. Η έκπληξη του φετινού καρναβαλιού στην μεγάλη πόλη της Κρήτης ήταν η πρόσκληση να παρουσιαστεί και η Βουλγαρία – από την ομάδα μασκοφόρων (Kukeri) από το χωριό Μπογιάνοβο, του Δήμου Έλχοβο, του Νομού Γιάμπολ, της Νότιας Βουλγαρίας. Η ομάδα είναι μέλος μιας διεθνούς οργάνωσης λαϊκής τέχνης, έχει κερδίσει πολλά βραβεία από διάφορα φεστιβάλ και καρναβάλια στη Βουλγαρία. Στο διεθνές φεστιβάλ μεταμφιέσεων «Σούρβα 2011» στην πόλη Πέρνικ, Βουλγαρίας, έλαβε το πρώτο βραβείο – τη «Χρυσή μάσκα». Η ομάδα επιλέχθηκε με τη σύσταση του εθνολόγου Νικολάι Σίβκοφ, μέλος της επιτροπής κριτών στο φεστιβάλ του Πέρνικ, η καθημερινότητα του οποίου αντηχεί με τον σφυγμό της γιορτής στη διάρκεια των πολλών ταξιδιών του σε όλη τη χώρα για συναντήσεις με την παράδοση.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Κύριε Σίβκοφ, τι ήταν αυτό με το οποίο η ομάδα μασκοφόρων (Kukeri) από το χωριό Μπογιάνοβο κατάφερε να πείσει την επιτροπή κριτών ότι αξίζει το μεγάλο βραβείο του φεστιβάλ – τη «Χρυσή μάσκα»;

Νικολάι ΣΙΒΚΟΦ: Το έθιμο „Kukeri” υπάρχει στο Μπογιάνοβο από τα παλιά χρόνια. Οι μάσκες τους είναι μοναδικές, πάνω από 100 ετών. Οι Kukeri βγαίνουν στους δρόμους του χωριού την Κυριακή πριν την Τυρινή, επιλέγοντας έναν από αυτούς χατζή ο οποίος τους οδηγεί καθ’ όλη την ημέρα. Έναν άλλο κηρύσσουν νύφη και του βάζουν γυναικεία φορεσιά. Τριγυρίζουν το χωριό με ένα άροτρο στο οποίο έχουν ζέψει δύο Kukeri. Αργά το απόγευμα μαζεύονται στην πλατεία. Ο χατζής ανεβαίνει στο άροτρο και λέει ευχές για ευφορία και μπερεκέτι. Η γιορτή ολοκληρώνεται με ένα ζωηρό χορό των Kukeri.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τα καρναβάλια υπάρχουν σε διάφορους πολιτισμούς, ιδιαίτερα πλούσια όμως είναι η παράδοση αυτή στα Βαλκάνια. Για το λόγο αυτό και ως πρώτο βήμα απόκτησης μιας βαλκανικής διάστασης του καρναβαλιού εκεί, ο Δήμος Ηρακλείου φέτος για πρώτη φορά κάλεσε μια ξένη ομάδα και η κλήρος έπεσε στη Βουλγαρία. Ποια είναι η βαθιά συμβολική της γιορτής που συνδέει τους δύο κόσμους – τον πάνω με τον κάτω, τον παλιό με τον καινούριο;

Νικολάι ΣΙΒΚΟΦ: Τα καρναβάλια των μασκοφόρων διεξάγονται στο τέλος του χειμώνα, στο μεταίχμιο των δύο χρόνων – του παλιού και του καινούργιου, όταν σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες κατά τις «βρώμικες ημέρες» των Χριστουγέννων αυτός ο κόσμος σμίγεται για λίγο με τον άλλο κόσμο και στη γη ανάμεσα στους  ανθρώπους έρχονται όσο καλά, τόσο και κακά πνεύματα από τον άλλο κόσμο. Οι Kukeri προσπαθούν με μαγικούς χορούς, φοβερές μάσκες, με χάλκινα κουδούνια να διώξουν τα κακά πνεύματα και με τον τρόπο αυτό να εξασφαλιστεί πλούσια σοδειά το χρόνο, υγεία και μπερεκέτι για τους ανθρώπους. Τις ημέρες αυτές από τα Θεωφάνεια ως την Τυρινή και τη Σαρακοστή στο ορθόδοξο ημερολόγιο ο κόσμος αναπλάθεται και βάζεται τέλος στο χάος των «βρόμικων ημερών» της μετάβασης και αποκαθίσταται η τάξη στη φύση.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιοί είναι οι βασικοί ήρωες στα βουλγαρικά καρναβάλια μασκοφόρων και πώς ερμηνεύονται οι βασικές συμβολικές χειρονομίες και κινήσεις τους;

Νικολάι ΣΙΒΚΟΦ: Οι Kukeri με διάφορες ντόπιες ονομασίες - „starci” (γέροι), „dervishi” (δερβίσηδες), κτλ. – είναι γνωστοί κυρίως στην Ανατολική Θράκη, στην πεδιάδα Ντόμπρουτζα, της Βόρειας Βουλγαρίας, και στη Ροδόπη. Στις ιεροτελεστίες που έχουν αντρικό χαρακτήρα, συμμετέχουν κυρίως εργένηδες. Οι βασικοί ήρωες στην ομάδα των μασκοφόρων είναι οι Kukeri, η νύφη, ο γαμπρός, ο χατζής. Ο αριθμός τους κυμαίνεται από 10 έως 30-40 άτομα. Μπορούμε να γνωρίσουμε τους Kukeri από τις κάπες που έχουν φορέσει ανάποδα και τις κουκούλες στολισμένες με καθρεφτάκια και χάντρες. Τα βασικά χαρακτηριστικά αντικείμενα των μασκοφόρων εκτός από το άροτρο είναι και το σπαθί και το αντί του αργαλειού (το ισόμορφο του φαλλού) με το οποίο αγγίζουν άτεκνες γυναίκες – παλιά πίστευαν ότι έτσι θα αποκτήσουν παιδί. Το έθιμο περιλαμβάνει 2-3 βασικά ιεροτελεστικά σημεία. Αφού τριγυρίσουν όλο το χωριό, από σπίτι σε σπίτι, οι Kukeri εκτελούν στην πλατεία του χωριού τα συμβολικά πρώτα «όργωμα και σπορά», κυλάνε το κόσκινο για το σιτάρι και μαντεύπυν για την σοδειά το χρόνο.