Galery

1

Πολίνα Σπαρτιάνοβα

Σήμερα η Βουλγαρία γιορτάζει 25 χρόνια από την κατάρρευση του απολυταρχικού κομμουνιστικού καθεστώτος. Στις 10 Νοεμβρίου του 1989 πραγματοποιήθηκε μια συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος στη διάρκεια της οποίας απομακρύνθηκε ο γενικός γραμματέας του κόμματος Τόντορ Ζίβκοφ που ήταν αρχηγός του κράτους ολόκληρα 33 χρόνια. Έτσι τέθηκε η αρχή των πολιτικών αλλαγών στη Βουλγαρία και της μετάβασης της χώρας στην κοινοβουλευτική δημοκρατία και την οικονομία της αγοράς. Με την αφορμή αυτή συναντηθήκαμε με τον Ιορντάν Καραϊβανόφ, ο οποίος μετά από τις 10 Νοεμβρίου άρχισε να συλλέγει αντικείμενα της σοσιαλιστικής εποχής με ιστορική αξία.

Ο κ. Καραϊβανόφ έχει τελειώσει τενχικό λύκειο και είναι ειδικός στους κινητήρες εσωτερικής καύσης. Αυτή τη στιγμή εργάζεται ως τεχνικός μηχανικός στην εταιρεία Geoplanproekt στη Σόφια.

Τι σας έφερε η δημοκρατία τα τελευταία 25 χρόνια;

Όλοι χαιρόμασταν όταν ήρθε η δημοκρατία, αλλά δεν ξέραμε τι μας περιμένει, και γι’ αυτό νομίζαμε πως θα ήμασταν καλύτερα. Η δημοκρατία όμως όπως και ο σοσιαλισμός, έχει και πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Ωστόσο τα δυό καθεστώτα δεν μπορούν να συγκριθούν.

Εκείνη την εποχή για παράδειγμα, οι συγκοινωνίες, το ρεύμα και η κεντρική θέρμανση ήταν πολύ πιο φθηνά απ’ ό,τι σήμερα, αλλά υπήρχαν περιορισμοί για τα ταξίδια στο εξωτερικό, ή για να αγοράσει κανείς αυτοκίνητο έπρεπε να περιμένει 15 χρόνια. Τώρα δεν έχει παρόμοιους περιορισμούς και υπάρχουν τα πάντα, μόνο που οι περισσότεροι Βούλγαροι δεν μπορούν να τα αγοράσουν.

Νιώθετε κάποια νοσταλγία για την εποχή του σοσιαλισμού, και αν ναι – γιατί;

Νομίζω πως νιώθω. Τώρα είμαι καλύτερα από οικονομικής άποψης, αλλά δε νομίζω ότι η ζωή μου είναι πολύ καλύτερη από τότε. Η ησυχία που για μένα είναι η πιο σημαντική, δεν υπάρχει. Σήμερα δεν υπάρχει καμία σιγουριά, καμία ασφάλεια για τη ζωή του ανθρώπου, για τη δουλειά, ότι δηλαδή και αύριο θα κάνεις την ίδια δουλειά που κάνεις τώρα. Παντού βλέπεις φτωχούς και ανέργους. Και κάποτε υπήρχαν άνθρωποι που έψαχναν τα σκουπίδια στους κάδους, όπως λέει όμως η διάσημη προπονήτρια ρυθμιστικής γυμναστικής Νέσκα Ρόμπεβα, „τώρα κάθονται στην ουρά, για να ψάξουν τα σκουπίδια”. Τέτοια φτώχεια δεν υπήρξε ποτέ, την εποχή του σοσιαλισμού όλοι είχαν δουλειά, υπήρξε μάλιστα και έλλειψη εργατικού δυναμικού.

Ποιο είναι εκείνο το πράγμα από την εποχή του σοσιαλισμού που λείπει πιο πολύ στη σημερινή δημοκρατία;

Η απασχόληση είναι το πιο σημαντικό πράγμα, επειδή από την έλλειψή της προέρχονται όλες οι συμφορές. Αν ο καθένας δουλεύει, και ασχολείται με κάτι δε θα υπάρχουν όλες αυτές οι αηδίες που βλέπουμε σήμερα. Συνέχεια γίνοται κλοπές – κατά τη γνώμη σας, υπάρχει σπίτι στο χωριό ή διαμέρισμα στην πόλη από το οποίο να μην έχουν κλέψει κάτι;  Πότε υπήρχε κάτι τέτοιο την εποχή του σοσιαλισμού; Θα σας δώσω ένα παράδειγμα μόνο: όσα χτίστηκαν την εποχή του Τόντορ Ζίβκοφ οι σημερινοί κυβερνώντες δεν μπορούν καν να τα βάψουν.

Έχετε μια εντυπωσιακή συλλογή από αντικείμενα της εποχής της Λαϊκής Δημοκρατίας της Βουλγαρίας. Πότε αρχίσατε να τα συλλέγετε και τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με το χόμπι αυτό;

Μετά από τις 10 Νοεμβρίου άρχισα να συλλέγω τα αντικείμενα αυτά. Εγώ γενικά είμαι συλλέκτης και μου αρέσει πολύ να μαζεύω παλιά πράγματα, τότε όμως είδα πως κάποιοι άνθρωποι πιο έξυπνοι από μένα άρχισαν να μαζεύουν κομμουνιστικά σύμβολα και αυτό κάποια στιγμή έγινε μόδα. Εγώ μαζεύω και αγοράζω πράγματα για τη συλλογή μου εδώ και 25 χρόνια και αυτή είναι η μεγαλύτερη αδυναμία μου – τα «κειμήλια» του σοσιαλισμού. Την εποχή του σοσιαλισμού πάλι μαζεύαμε αντικείμενα από την εποχή του τσάρου Μπορίς Γ’...

Τι περιέχει η συλλογή σας;

Έχω πολλές πινακίδες δρόμων με ονόματα και σημαντικά γεγονότα από την εποχή του σοσιαλισμού, όπως η οδός „23^η Σεπτεμβρίου”, η οδός „Ανταρτών” κτλ. – είναι πράγματα που δεν υπάρχουν και δε θα υπάρξουν πια. Μαζεύω και πολύτιμες εφημερίδες που κυκλοφορούσαν μετά τις 9 Σεπτεμβρίου, περιοδικά, βιογραφίες και βιβλία του Τόντορ Ζίβκοφ, δίσκους με προπαγανδιστικά τραγούδια.

Πρόσφατα αγόρασα ένα ημερολόγιο τοίχου από το 1958 με τον κομμουνιστή ηγέτη Γκεόργκι Ντιμιτρόφ που εκδόθηκε από το Βουλγαρικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Έχω επίσης και παράσημα – ίσως δεν υπάρχει σοσιαλιστικό παράσημο που να μην το έχω στη συλλογή μου, με εξαίρεση το παράσημο «Ήρωας της Βουλγαρίας».

Ποιο είναι το αντικείμενο της συλλογής σας που εκτιμάτε πιο πολύ απ’ όλα και γιατί;

Ένα χαλί που φτιάχτηκε στην πόλη Σλίβεν με το πρόσωπο του Γκεόργκι Ντιμιτρόφ. Είναι βαμμένο μόνο σε καφέ χρώματα, ενώ όταν το βλέπεις στον τοίχο είναι σαν να αρχίζει να σου μιλάει. Είναι εξαιρετική δουλειά.

Πώς συμπληρώνετε την συλλογή σας στις μέρες μας; Βρίσκετε ακόμη άγνωστα για σας αντιεκίμενα;

Πολύ δύσκολα. Πηγαίνω σε υπαίθριες αγορές, μερικές φορές και στην επαρχία, βρίσκω πράγματα μέσω φίλων και γνωστών. Πλέον δεν υπάρχουν αυτά τα σύμβολα του σοσιαλισμού, εξαφανίζονται καθημερινά, μένουν μόνο τα μνημεία στις μικρότερες πόλεις. Δεν μπορεί πια να δει κανείς και οδούς όπως «9^η Σπετεμβρίου» ή «Ανταρτών», για το λόγο αυτό τα ψάχνω και τα αγοράζω χωρίς να σχολιάζω την τιμή, επειδή είναι πολύ ακριβή η αγορά αυτή.

Γνωρίζετε κι άλλους τόσο προσηλωμένους συλλέκτες στον τομέα αυτό όπως εσείς;

Ναι, πρόσφατα γνώρισα έναν συλλέκτη από τη Βάρνα, πιο φανατικό κι από μένα, ο οποίος συλλέγει ακόμα και αυτοκόνητα από την εποχή εκείνη. Τον είδα στην τηλεόραση και του τηλεφώνησα, και εκείνος είπε ότι μπορούμε να κάνουμε κάποια ανταλλαγή, επειδή και εγώ διαθέτω αρκετά πράγματα που τα έχω διπλά. Στη Σόφια πάλι υπάρχει μια πιτσαρία η οποία είναι όλη σε ρυθμό σοσιαλιστικού art.

Έχετε επισκεφθεί το Μουσείο Σοσιαλιστικής Τέχνης στη Σόφια;

Ναι, αλλά για μένα απλώς αυτή είναι η εποχή στην οποία ζούσα. Δεν καταλαβαίνω γιατί οι Βούλγαροι θέλουν να γκρεμίσουν το Μνημείο του σοβιετικού στρατού στη Σόφια για παράδειγμα, αφού σε όλη την Ευρώπη υπάρχουν παρόμοια μνημεία, τα οποία μάλιστα συντηρούνται πολύ καλά. Για μένα είναι σκέτη βλακεία όλα αυτά να απορρίπτονται και να γκρεμίζονται.

Εσείς οι νέοι, τι θα καταλάβετε από το πρόσφατο παρελθόν σας; Είναι η ιστορία μας που δεν μπορεί να την διαγράψει κανείς έτσι απλά. Η νέα γενιά πρέπει να δει τον σοσιαλισμό και από την καλή, και από την άσχημη πλευρά του. Εμένα πάντως μου αρέσει η ιστορία και για το λόγο αυτό μαζεύω και φυλάγω αυτά τα πράγματα.

Κατά τη γνώμη σας τι πρέπει να αλλάξει στην διακυβέρνηση της Βουλγαρίας τα επόμενα 25 χρόνια;

Το πρώτο και το πιο σημαντικό πράγμα είναι να βρεθεί δουλειά για τον κόσμο. Κατά τη γνώμη μου η Βουλγαρία είναι μια χώρα με εξαιρετικά πλούσια μειοψηφία και με εξαιρετικά φτωχή πλειοψηφία. Δυστυχώς πλέον δεν μπορεί να γίνει τίποτε, το τζίνι βγήκε από το μπουκάλι και δεν υπάρχει επιστροφή.