Galery

1

Αναστασία Μπαλέζντροβα

Ο σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου Γιάβορ Γκάρντεφ είναι ένας από τους διακεκριμένους σύγχρονους Βούλγαρους καλλιτέχνες. Έχει δημιουργήσει πολλά έργα – θεατρικές παραστάσεις, διάφορα project, βίντεο, καλλιτεχνικές και ραδιοφωνικές  παραστάσεις, καθώς και μια ταινία η οποία τιμήθηκε με το βραβείο «Αργυρός Άγιος Γεώργιος» σκηνοθεσίας στην 30^η έκδοση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας.  Ο σκηνοθέτης έχει λάβει πολλά εθνικά και διεθνή βραβεία, ανάμεσα στα οποία το Berliner Grand Prix Europe καλύτερου ευρωπαϊκού ραδιοφωνικού δράματος για την „Ατόλη“ το 1999.

Ο Γιάβορ Γκάρντεφ υποστηρίζει και συμμετέχει στις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας οι οποίες ακολούθησαν μετά από το σκανδαλώδη διορισμό του Ντελιάν Πέεβσκι στη θέση διοικητή της Κρατικής Ασφάλειας και συνεχίζονται εδώ και έναν μήνα. Σε μια συνέντευξη για το GRReporter ο σκηνοθέτης αναλύει τις εξελίξεις και παρουσιάζει την δική του άποψη πάνω σε αυτές.

Πώς θα σχολιάζατε το γεγονός ότι η κατάσταση στη Βουλγαρία τις τελευταίες εβδομάδες έγινε αντικείμενο συζήτησης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αν κι ακόμη μη ομογενής, σε ορισμένο βαθμό αποτελεί πλέον ένα ενιαίο σώμα. Και είναι φυσικό, όταν υπάρχει πρόβλημα σε κάποιο από τα μέρη αυτού του σώματος, το κεφάλι να αρχίσει να ενδιαφέρεται για το θέμα. Όταν υπάρχουν αναταραχές, είναι εντελώς λογικό να προκληθεί μια τέτοια συζήτηση. Το θέμα είναι κατά πόσο η συζήτηση αυτή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί να διασαφηνίσει την κατάσταση στη Βουλγαρία για τους ευρωβουλευτές. Η Βουλγαρία έχει πολλές εσωτερικές πολιτικές ιδιαιτερότητες, οι οποίες είναι εντελώς αόρατες για το εξωτερικό μάτι, και βασίζονται περισσότερο σε εγχώριες σχέσεις και συμφέροντα μέσα στη χώρα, παρά σε κάποιες πολιτικές αρχές. Άρα οι εξελίξεις δύσκολα μπορούν να εξηγηθούν στους ανθρώπους αυτούς οι οποίοι να τις καταλάβουν.

Οι Πράσινοι αποστασιοποιήθηκαν από το Κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιλαστών, το οποίο συνήθως υποστηρίζουν. Σε τι οφείλετε αυτό κατά τη γνώμη Σας;

Αυτό δεν είναι κάτι αναπάντεχο για μένα. Κάθε κόμμα αντιδρά με δικό του τρόπο σε ορισμένα πολιτικά θέματα. Είναι μια κανονική δημοκρατική πρακτική, και δεν πρέπει να αναμένεται ότι οι Πράσινοι πάντα θα υποστηρίζουν τους σοσιαλιστές. Είναι προφανές ότι πάνω σε πολλές πολιτικές συμφωνούν, σε άλλες όμως δεν μπορούμε να περιμένουμε κάτι τέτοιο. Υπό την έννοια αυτή υποθέτω ότι εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους με τους Βούλγαρους Πράσινους. Οι Πράσινοι δεν εκπροσωπούνται στη βουλγαρική Βουλή και δεν είναι προφανές το γεγονός ότι θα έμπαιναν σε συνασπισμό με μια αριστερή κυβέρνηση στη Βουλγαρία. Οι Βούλγαροι Πράσινοι είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση. Βέβαια, είναι ένα αριστερό κόμμα και οι ίδιοι πρέπει να αποφασίσουν αν θα μπουν στην καινούργια «Μεταρρυθμιστική Ένωση» η οποία δημιουργείται. Πιστεύω ότι στο κόμμα διεξάγεται μια εσωτερική συζήτηση. Δεν την παρακολουθώ, αλλά είναι λογικό να σκεφτεί κανείς ότι ως ένα προοδευτικό κόμμα, και ως κόμμα ακτιβιστών που έχουν ένα συγκεκριμένο ιδεώδες, αυτό θα είναι ένα κόμμα με δική του άποψη. Δεν ξέρω αν θα φτάσουν σε μια σταθερή συμφωνία με τα δεξιά κόμματα που συμμετέχουν στην «Μεταρρυθμιστική Ένωση», ελπίζω όμως να γίνει κάτι τέτοιο. Ο στόχος έχει κοινωνική σημασία και αξίζει.

Σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις Σας δηλώσατε ότι ψηφίσατε το κόμμα των Πρασίνων στη Βουλγαρία. Πώς Σας προσέλκυσαν;

Αυτό το οποίο με προσέλκυσε να τους υποστηρίξω στις τελευταίες εκλογές, αν και παραδοσιακά μέχρι στιγμής δεν τους είχα ψηφίσει, είναι το πρόγραμμά τους, το οποίο διάβασα και βρήκα εκεί αρκετά λογικά πράγματα, ιδιαίτερα στον τομέα της φορολογικής πολιτικής. Οι Πράσινοι προτείνουν μια πολύ λογική φορολογία, η οποία διαφέρει ανάλογα με τα εισοδήματα και αποτελεί κίνητρο ταυτόχρονα για την μεσαία τάξη και για τους πιο φτωχούς. Προτείνουν δίκαιη φορολόγηση των πλουσίων και έλλειψη φορολόγησης μέχρι ορισμένου ελάχιστου ορίου για τα φτωχά στρώματα. Αυτό μου φαίνεται μια σωστή φορολογική πολιτική για τη Βουλγαρία. Βεβαίως, συμμερίζομαι και την βασική ιδέα των Πρασίνων η οποία μάλλον βρίσκεται εκτός πεδίου της αριστεράς και της δεξιάς. Φυσικά κάποιες από τις ιδέες τους σχετίζονται με αριστερές πολιτικές, αλλά είναι λογικές και προοδευτικές.

Βλέπετε κάποια πιθανότητα επιτυχίας στην ίδρυση αυτής της «Μεταρρυθμιστικής Ένωσης»;

Βεβαίως. Μάλιστα νομίζω ότι έπρεπε να ιδρυθεί πολύ πιο γρήγορα. Κατά κάποιον τρόπο πιστεύω ότι οι Βούλγαροι πολιτικοί δεν μπόρεσαν να αντιδράσουν στην πολιτική στιγμή και αυτό αφορά όλες τις ζώνες του πολιτικού φάσματος. Δεν κατάφεραν να συνειδητοποιήσουν τι ακριβώς συμβαίνει. Προς το παρόν μονάχα η «Μεταρρυθμιστική Ένωση» προσπαθεί να δημιουργήσει μια ταυτότητα η οποία ανταποκρίνεται στις εξελίξεις. Η ίδια η προσπάθεια για την ίδρυσή της αποτελεί κάτι τέτοιο. Περιμένω με ενδιαφέρον τι θα συμβεί στη ζώνη αυτή. Στις υπόλοιπες ζώνες παρατηρώ επανάληψη παλαιωμένων και ξεπερασμένων σχολίων για τις εξελίξεις και ερμηνεία με τη χρήση ξεπερασμένης ορολογίας. Δεν προτείνονται εξηγητικές ανακαλύψεις οι οποίες να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις της στιγμής. Η κατάσταση είναι πολύ περίπλοκη, επειδή στην ουσία γεννιέται ένα καινούργιο αστικό πολιτικό υποκείμενο, που αποτελεί ένα ειδικό αστικό στρώμα το οποίο ψάχνει να αναδείξει δική του πολιτική εκπροσώπηση και να έχει μεγάλη επιρροή στην βουλγαρική πολιτική. Όποιος καταφέρει να αρθρώσει πιο ακριβώς τα αιτήματα και τις πολιτικές διαισθήσεις αυτού του καινούργιου υποκειμένου, θα ήταν σημαντικός παράγοντας στην επόμενη Βουλή.

Ποια είναι η εναλλακτική λύση για την διακυβέρνηση της Βουλγαρίας σε περίπτωση πρόωρων εκλογών;

Δεν έχω ακριβή πρόγνωση για το τι θα μπορούσε να συμβεί σε περίπτωση επερχόμενων εκλογών. Θα το αποφασίσουν οι ψηφοφόροι. Το θέμα είναι ότι ένα πολύ σημαντικό για την κοινωνία και χωρίς εκπροσώπηση στην παρούσα Βουλή στρώμα επαναστάτησε και κατά τη γνώμη μου θα προσπαθήσει να στείλει εκεί δικούς της εκπροσώπους. Απεδείχθη ότι το GERB δεν εκπροσωπεί το στρώμα αυτό το οποίο είναι οικονομικά ενεργό και αποτελεί σημαντικό μέρος της βουλγαρικής κοινωνικής ζωής.

Πώς βλέπετε το μέλλον των διαδηλώσεων διαμαρτυρίας και μέχρι πότε νομίζετε ότι θα επιβιώσει η παρούσα κυβέρνηση;

Δεν έχω τέτοια πρόβλεψη. Αυτή τη στιγμή παρατηρείται το φαινόμενο του πείσματος που ενεργοποιείται, και είναι πολύ σημαντικός παράγοντας τώρα. Αφού οι κυβερνώντες δεν δίνουν σημασία στις διαδηλώσεις, κάποια στιγμή η επιμονή μετατρέπεται σε βασικό μέρος της πολιτικής δράσης, και βέβαια, η αντοχή.

Θεωρείτε πως οι διαδηλώσεις έχουν ήδη αναδείξει κάποιους ανεπίσημους ηγέτες;

Αυτό που μου κάνει εντύπωση είναι ότι οι ίδιες οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας μπλοκάρουν ενεργώς την πιθανότητα αυτή. Ορισμένα μέρη των διαδηλωτών απλώς δεν αναγνωρίζουν ηγέτες και πρόσωπα των διαδηλώσεων. Οι διαδηλώσεις δεν επιτρέπουν κάποιος να σταθεί επικεφαλής και να τις τιθασεύσει. Προφανώς οι διαδηλωτές συνειδητοποιούν ότι αποτελούν έναν συλλογικό πολιτικό οργανισμό, που οδηγείται από την διαίσθηση για άμεση δημοκρατία. Και αυτό είναι ενδιαφέρον. Η άμεση δημοκρατία όμως στην καθαρή της μορφή είναι αδύνατη εδώ. Κατάλοιπα αυτής της μορφής σήμερα παρατηρούνται στα ελβετικά καντόνια για παράδειγμα, για να επιστρέψουμε όμως προς αυτήν στην καθαρή της μορφή θα χρειαστούμε μια Μηχανή του Χρόνου, με προορισμό την αρχαία Ελλάδα. Για ένα τέτοιο πολίτευμα χρειάζεται κυρίως δήμος, δηλαδή τάξη των ελεύθερων πολιτών, στην οποία όμως δεν υπάρχει τρόπος να περιληφθεί η μάζα του εργατικού δυναμικού.

Πώς θα σχολιάζατε το ρόλο των ΜΜΕ στην διαδικασία αυτή;

Τα ΜΜΕ συμπεριφέρονται όπως αναμενόταν. Η γραμμή τους προσδιορίζεται από το ποιος είναι ο ιδιοκτήτης τους. Από αυτό εξαρτάται και η ερμηνεία των εξελίξεων.

Βλέπετε ωστόσο κάποια προσπάθεια για μεγαλύτερη αντικειμενικότητα σε σχέση με την περίοδο πριν από τις εκλογές;

Όχι, μάλλον βλέπω πιο ριζοσπαστικές ακρότητες στις ερμηνείες. Υπάρχουν ΜΜΕ που κλείνουν τα μάτια, και ΜΜΕ που τα ανοίγουν. Κάποια τα κλείνουν πάρα πολύ δυνατά, άλλα τα ανοίγουν πάρα πολύ ευρεία. Σε μερικά ΜΜΕ κάνουν τους Κινέζους, σε άλλα φτάνουν σε υπερερμηνείες. Το επαναλαμβάνω, εξαρτάται από την ιδιοκτησία αυτών των ΜΜΕ και τον βαθμό αυτολογοκρισίας. Η Εθνική Τηλεόραση μέχρι στιγμής συμπεριφέρεται με αξιοπρέπεια.

Νομίζετε ότι η απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας να υποστηρίξει τις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας μπορεί να τους δώσει ένα ισχυρότερο κίνητρο να οδηγήσουν στην αλλαγή του status quo;

Δεν έχω ιδέα. Δεν μπορώ να πω αν είναι πράγματι έτσι ή όχι.

Θεωρείτε πως η ιδέα του συνδικαλιστικού ηγέτη Κονσταντίν Τρέντσεφ να κηρύξει εθνική απεργία ήρθε αργά; Ή απλώς δε θα οδηγήσει σε κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα;

Για να είμαι ειλικρινής, δεν μπορώ να προβλέψω τις επιπτώσεις από μια τέτοια κίνηση, ειδικά κατά τους θερινούς μήνες. Δεν έχω ιδέα πώς θα μπορούσε να επηρεάσει τις πολιτικές εξελίξεις. Βέβαια, αν συμβεί το φθινόπωρο, τα πράγματα θα ήταν τελείως διαφορετικά, επειδή οι πολιτικά σημαντικές εποχές στη Βουλγαρία, και υπάρχουν τέτοιες, δεν συμπίπτουν με το καλοκαίρι. Ο καιρός των σοβαρών πολιτικών προκλήσεων στη χώρα μας έρχεται το φθινόπωρο και τελειώνει την άνοιξη.

Φωτογραφίες του Γιάβορ Γκάρντεφ: Καλίν Νικόλοφ

Αν πρέπει να παρομοιάσετε τις εξελίξεις στη Βουλγαρία με κάποιο λογοτεχνικό ή θεατρικό έργο, ποιο θα ήταν αυτό, από ποιο λογοτεχνικό είδος;

Το γκροτέσκο, η φάρσα και το καθημερινό δράμα είναι τα λογοτεχνικά είδη χαρακτηριστικά για την βουλγαρική πολιτική. Το πολύ να φτάσουμε στο μελόδραμα κακής ποιότητας. Για την τραγωδία και την κωμωδία λείπουν θάρρος των στόχων και όγκος του πνεύματος.