Galery

1

Πολίνα Σπαρτιάνοβα

Το μνημείο „1300 χρόνια Βουλγαρία“ είναι ένα αρχιτεκτονικό σύμπλεγμα στη Σόφια, αφιερωμένο στη συμπλήρωση 1300 ετών από την ίδρυση του βουλγαρικού κράτους. Αποτελεί έργο του καθηγητή Βαλεντίν Στάρτσεφ, των αρχιτεκτόνων Αλεξάνδαρ Μπάροφ και Ατανάς Αγκούρα και του μηχανολόγου Μίλτσο Μπράινοφ. Το μνημείο χτίστηκε μέσα σε χρόνο ρεκόρ – για 8 μήνες με στόχο να γίνει το αποκορύφωμα των εκδηλώσεων γύρω από τα εγκαίνια του Εθνικού Μεγάρου Πολιτισμού στα τέλη Μαρτίου του 1981 για το 12^ο Συνέδριο του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Πιθανότατα λόγω της βιασύνης στην κατασκευή του, το μνημείο άρχισε να καταρρέει από μόνο του δέκα χρόνια αργότερα.

Το μνημείο „1300 χρόνια Βουλγαρία” έχει ύψος 35 μέτρων, ενώ οι φιγούρες του έχουν μήκος 7 μέτρων. Η ίδια η σύνθεσή του περιέχει τρία θέματα – παρελθόν, παρόν και μέλλον, που παρουσιάζονται μέσα από τη γραμματεία, την ευγνωμοσύνη και την δημιουργικότητα του βουλγαρικού λαού. Το σύγχρονο, το μοντέρνο και το αφηρημένο επίσης έχουν ομαδοποιηθεί σε τρία τεράστια μπλοκ που έχουν τοποθετηθεί ανοδικά και τελειώνουν με ένα φτερό – σύμβολο της μεταρσίωσης της σκέψης, της ελευθερίας του πνεύματος και της αιώνιας επιθυμίας του ανθρώπου για την τελειότητα.

Η πρώτη φιγούρα στην σύνθεση από κάτω προς τα πάνω ανήκει στους λογίους και του βασιλιά Συμεών που προσωποποιούν τον Χρυσό Αιώνα της Βουλγαρίας. Η δεύτερη φιγούρα απεικονίζει την μητέρα που θρηνεί τα παιδιά της ως φόρο τιμής στους πεσόντες για την ελευθερία της χώρας.

Η τρίτη φιγούρα είναι ενός εργάτη-δημιουργού με το βλέμμα προσηλωμένο στο μέλλον της Λαϊκής Δημοκρατίας της Βουλγαρίας.

Στην άλλη πλευρά του μνημείου παλιά ήταν χαραγμένα τα λόγια του μεγάλου αγωνιστή για την ελευθερία του έθνους Βασίλ Λέβσκι – „Ο χρόνος είναι μέσα μας και εμείς είμαστε μέσα στο χρόνο”, του συγγραφέα και ποιητή Στογιάν Μιχαηλόβσκι – „Εμπρός λαέ αναγεννημένε” (είναι οι πρώτοι στίχοι του ύμνου των γραμμάτων) και του μεγάλου επαναστάτη και ποιητή Χρίστο Μπότεφ – „Όποιος πέσει στον αγώνα για την ελευθερία, δεν πεθαίνει ποτέ”. Πριν από λίγα χρόνια οι χάλκινες επιγραφές αφαιρέθηκαν, επειδή απειλούσαν την ζωή των διερχομένων. Τότε ο Δήμος Σόφιας αφαίρεσε τόνους σίδερο από το μνημείο για να μην πέσει κάποιο στοιχείο και να τραυματίσει κάποιον διερχόμενο.

Επειδή το εσωτερικό του μνημείου είναι κούφιο και εκεί μπορεί να μπει κανείς από τα μπουντρούμια της Σόφιας, τώρα εκεί έχει εγκατασταθεί ένας άστεγος, για τον οποίο οι φήμες λένε ότι ο έρωτας της ζωής του του έσπασε την καρδιά και αυτή τη στιγμή παρηγοριέται γράφοντας ποιήματα στο εωτερικό του „1300 χρόνια Βουλγαρία”.

Τα τελευταία 10 χρόνια το μνημείο και το μέλλον του βρίσκονται στο επίκεντρο των δημόσιων συζητήσεων. Η δημοσκόπηση που διεξήχθη από το Δήμο Σόφιας το 2012 έδειξε ότι η πλειοψηφία των κατοίκων της βουλγαρικής πρωτεύουσας θέλουν το μνημείο να απομακρυνθεί, τίποτα όμως δεν έγινε. Εδώ και δύο χρόνια συζητιούνται διάφορες ιδέες και σχέδια για μια καινούργια αντίληψη και όψη του μνημείου, ακόμη όμως δεν έχουν καταλήξει σε μια τελική απόφαση. Σε μια συνέντευξη για την κρατική τηλεόραση ένας από τους δημιουργούς του μνημείου ο καθηγητής Βαλεντίν Στάρτσεφ είπε ότι “Δεν μπορούμε να διαγράψουμε τα χρόνια αυτά από την ιστορία μας. Και μάλιστα το μνηεμίο αυτό αποτελεί ένα είδος ανακεφαλαίωσης όλων των 1300 χρόνων της βουλγαρικής ιστορίας και όχι μόνο ενός σύντομου καθεστώτος που βιώσαμε”.

Αφού του Δημοτικό Συμβούλιο της Σόφιας μάζεψε όλες τις δυνατές απόψεις για το μέλλον του μνημείου „1300 χρόνια Βουλγαρία” τελικά έλαβε την απόφαση να κηρύξει διαγωνισμό για την καινούργια όψη του μνημείου. Στην επιτροπή κριτών του διαγωνισμού θα μπουν και διεθνείς εκπρόσωποι, ενώ θα κληθούν να λάβουν μέρος και ξένοι αρχιτέκτονες και οργανώσεις. Αναμένεται μέχρι το καλοκαίρι να επιλεγούν μερικά project τα οποία να συζητηθούν στο Δήμο, προκειμένου να προχωρήσει πιο γρήγορα η υλοποίηση ενός από αυτά.

Ο αρχιτέκτονας Πάβελ Ποπόφ έκανε μια ενδιαφέρουσα ανακεφαλαίωση για την ιστορική υπόσταση και τη σημασία του μνημείου ενόψει της κατασκευής και των μεταμορφώσεων του Εθνικού Μεγάρου Πολιτισμού: „Σήμερα το μνημείο αυτό αποτελεί ένα ολόκληρο φαινόμενο επειδή 25 χρόνια μετά την κατασκευή του όλο και πιο πιστά αντικατοπτρίζει αυτό που είναι η Βουλγαρία – μια δομή κορδωμένη, παράλογη, αυτάρεσκη, φλύαρη, χαώδης, με λάθος κατασκευή και προσανατολισμό, αυτοκαταστρεφόμενη. Σήμερα το μνημείο συμβολίζει πολύ πιο πιστά αυτό που έπρεπε να συμβολίζει – μια χώρα η οποία εδώ και 100 χρόνια από νομικής άποψης και εδώ και 130 χρόνια στην πράξη είναι ελεύθερη να οδηγηθεί μόνη της στην κατάσταση που δείχνει το μνημείο. Πάντα θεωρούσα ότι το μνημείο πρέπει να απομακρυνθεί χωρίς πολύ θόρυβο ή να αλλάξει δραστικά. Σήμερα όμως πιστεύω ότι λαμβάνοντας τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα το μνημείο πρέπει να αφεθεί έτσι όπως είναι, χωρίς καμιά παρέμβαση... μέχρι η Βουλγαρία να αλλάξει σε τέτοιο βαθμό, ώστε να αξίζει ένα άλλο διαφορετικό μνημείο”.