Galery

1

Η αυστηρή δημοσιονομική σύγκλιση, οι βαριοί φόροι και οι χαώδεις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις έφεραν την Ελλάδα στα πρόθυρα της τελικής χρεοκοπίας. Τη Δευτέρα το Συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης πρέπει να αποφασίσει αν η Ευρώπη θα χορηγήσει το δεύτερο πακέτο οικονομικής βοήθειας στη χώρα και υπό ποιους ορους. Η κυβέρνηση και η Τρόικα (οι εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας) ομολόγησαν ότι το πρώτο πακέτο βοήθειας περιλάμβανε λάθος συνδυασμό μέτρων που έκαναν την κατάσταση χειρότερη.

Τώρα για να βοηθήσει την αντιμετώπιση της κρίσης έρχεται μια δεύτερη αποστολή από την Ομάδα των Σοσιαλιστών και των Δημοκράτων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η οποία θέλει να προσφέρει μια εναλλακτική λύση για την οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας. Στην ομάδα αυτή συμμετέχει και ο Ιβάιλο Κάλφιν, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Βουλγαρίας ο οποίος ήταν και υποψήφιος Πρόεδρος της Δημοκρατίας στις τελευταίες προεδρικές εκλογές.

Σε μια συνέντευξη με την Βικτώρια Μίντοβα ο Κάλφιν παρουσίασε τις ιδέες του για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις που πρέπει να υλοποιήσει η Ελλάδα, τονίζοντας ότι το νέο πρόγραμμα πρέπει να βασίζεται πάνω στην οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση, και όχι μόνο στις περικοπές δαπανών.

Πώς γεννήθηκε η ιδέα για την «Εναλλακτική Τρόικα»;

Αυτή τη στιγμή υπάρχει μια Τρόικα με εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία εργάζεται στην Ελλάδα. Ήδη διαπιστώσαμε ότι όλα αυτά που ζητάει η Τρόικα από την Ελλάδα έχουν δύο βασικά ελαττώματα. Το ένα είναι ότι το πρόγραμμα εξυγίανσης σχετίζεται κυρίως με την μείωση των δαπανών, που είναι αβαμφισβήτητα απαραίτητη για τη χώρα.

Το πρόβλημα είναι ότι τα τελευταία δύο χρόνια οι δαπάνες μειώθηκαν κατά 20%, αλλά η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 18%. Στην συγκεκριμένη κατάσταση αυτό που είναι πολύ σημαντικό είναι η δημοσιονομική σταθεροποίηση να συνδεθεί με την εφαρμογή μέτρων τόνωσης της οικονομίας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Είναι το πρώτο πράγμα που προφανώς λείπει στην προσέγγιση που έχει επιλέξει μέχρι στιγμής η ΕΕ.

Το δεύτερο ελάττωμα είναι η έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης, η οποία προκύπτει από την έλλειψη σαφήνειας για τις εξελίξεις. Βλέπετε πόσο δύσκολο σε πολιτικό επίπεδο κυβερνήσεις και αρχηγοί αποφασίζουν για την χορήγηση των δανείων και της βοήθειας για την Ελλάδα. Επιπλέον η Τρόικα ζητά δεσμεύσεις από την Ελλάδα, που μάλλον δε θα ζητούσαν από καμία άλλη χώρα και πάντα λένε αυτό είναι το προτελευταίο που ζητάμε, αλλά μετά από τρεις μήνες σας περιμένουν νέα μέτρα με το νέο πακέτο οικονομικής βοήθειας. Αναμφησβήτητα την Ελλάδα την περιμένουν πολλά ακόμη σκληρά μέτρα, που όμως δεν μπορούν να εφαρμοστούν χωρίς την κοινωνική υποστήριξη.

Πώς μπορεί η βουλγαρική εμπειρία από την μεταβατική περίοδο να φανεί χρήσιμη για την αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης;

Εδώ δεν πρόκειται γαι τη βουλγαρική εμπειρία. Προφανώς το μόνο πράγμα που μπορεί να δείξει η εμπειρία αυτή είναι το γεγονός ότι δεν είναι δυνατό να αποφευχθούν τα σκληρά μέτρα. Το θέμα είναι ότι δεν πρέπει να εφαρμόζονται μονάχα με στόχο να μειωθούν τα δημοσιονομικά μεγέθη. Πρέπει να εξασφαλίσουν τη βάση για την προσέλκυση των επενδύσεων στην Ελλάδα, διότι όπως καταλαβαίνετε αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κανένας επενδυτής που να είναι έτοιμος να καταθέσει έστω κι ένα ευρώ υπό αυτές τις συνθήκες.

Δεν χρειάζεται η Ελλάδα να βγει από την ευρωζώνη και να επιστρέψει στην δραχμή για να προσελκύσει επενδύσεις. Αυτό θα σήμαινε τεράστια υποτίμηση και καταστροφή. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να αναζητούνται σιγά σιγά νέες ευκαιρίες προσέλκυσης κεφαλαίων. Η ΕΕ μπορεί να κάνει περισσότερα πράγματα, καθώς και να προσελκυστούν ιδιώτες επενδυτές, που θα γίνει όταν το πρόγραμμα εξυγίανσης της Ελλάδας βρει αρκετά ευρεία κοινωνική υποστήριξη. Δεν ξέρω αν αυτή είναι η βουλγαρική εμπειρία, αλλά αυτές είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την εξυγίανη της χώρας.

Όλοι συμφωνούν ότι η Ελλάδα χρειάζεται επενδύσεις. Δεν μπορούμε όμως να ξεχάσουμε το γεγονός ότι η χώρα μπαίνει στο πέμπτο χρόνο ύφεσης, ενώ η ανεργία έχει φτάσει το 20%. Ποια νομίζετε ότι είναι τα άμεσα μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν;

Το πρόβλημα είναι ακριβώς αυτό, ότι η Ελλάδα για πολλά χρόνια κατανάλωνε πολύ περισσότερα απ’ ότι παρήγε. Προσελκούσε πολλές επενδύσεις που ξαφνικά αποχώρησαν από τη χώρα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αντικατασταθούν με τοπική παραγωγή και μεγέθη, που προφανώς η οικονομία δεν έχει δημιουργήσει.

Δεν υπάρχει τρόπος να φέρει αποτελέσματα οποιοδήποτε μέτρο, χωρίς να δημιουργηθεί η τοπική οικονομική βάση της Ελλάδας. Όσο και να περιορίζονται οι δαπάνες, και όσες περικοπές προσωπικού κι αν γίνουν, εάν η οικονομία δεν αρχίσει να λειτουργεί και να παράγει, η Ελλάδα δε θα βγει από την κατάσταση αυτή. Είναι μια αργή διαδικασία. Πρέπει να δοθεί περισσότερο περιθώριο εξυγίανσης, να βρεθούν όλες οι μορφές ξένης βοήθειας, και πρέπει να βρεθεί τρόπος με τον οποίο να τονωθεί η οικονομική ανάπτυξη. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με τον μέχρι στιγμής τρόπο.

Οι πληροφοφρίες από τις Βρυξέλλες δείχνουν ότι εμφανίζεται ένα ολόκληρο κύμα εναντίον της παραμονής της Ελλάδας στην ευρωζώνη. Νομίζετε ότι είναι πραγματικό το ενδεχόμενο η Ελλάδα να βγει από την ευρωζώνη;

Η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη αυτή τη στιγμή και όλα τα σενάρια είναι πιθανά. Θα ήθελα όμως αμέσως να τονίσω ότι η έξοδος από την ευρωζώνη δεν αποτελεί καλό σενάριο για την εξέλιξη της κρίσης. Η επιστροφή της δραχμής σημαίνει η Ελλάδα να υποτιμήσει πολύ το νόμισμά της, και μαζί του τα εισοδήματα των πολιτών, τις καταθέσεις, την τιμή των ακινήτων κτλ. Στην ουσία η Ελλάδα δεν θα έχει κανένα οικονομικό όφελος από μια τέτοια εξέλιξη.

Μέχρι το τέλος του 2010 με την επιδείνωση της κατάστασης στην Ελλάδα, οι άμεσες ξένες επενδύσεις στη Βουλγαρία μειώθηκαν κατά 70%. Ποιες είναι οι επιπτώσεις της ελληνικής κρίσης πάνω στη βουλγαρική οικονομία;

Δε θα ήθελα να συνδέσω την επιβράδυνση των επενδύσεων στη Βουλγαρία μονάχα με την ελληνική κρίση. Και μάλιστα νομίζω ότι πολλές ελληνικές εταιρείες έχουν μεταφέρει τη δραστηριότητά τους στη Βουλγαρία. Αυτό όμως δεν σημαίνει υποχρεωτικά εισαγωγή κεφαλαίων στη Βουλγαρία, και δεν έχει μεγάλη σημασία.

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι τη Βουλγαρία δεν τη συμφέρει η κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας. Пρώτον, επειδή η Ελλάδα είναι ένας από τους μεγαλύτερους ξένους οικονομικούς εταίρους της Βουλγαρίας. Δεύτερον, επειδή η παρουσία ελληνικών τραπεζών στη Βουλγαρία είναι εξαιρετικά ισχυρή. Βέβαια, με μία μόνο εξαίρεση, όλες είναι εγγεγραμμένες ως βουλγαρικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, και πληρούν τις ιδιαίτερα  αυστηρές απαιτήσεις της Εθνικής Τράπεζας Βουλγαρίας. Κι όμως είναι θυγατρικές ελληνικών τραπεζών και τα ενδεχόμενα προβλήματα στην οικονομία και τον τραπεζικό κλάδο της Ελλάδας θα επηρεάσουν οπωσδήποτε και τη Βουλγαρία.

Ας μην ξεχνάμε ότι στη Βουλγαρία υπάρχουν αρκετές ελληνικές εταιρείες και επενδυτές που είναι πολύ σημαντικοί για μας. Οι περισσότερες είναι θυγατρικές μεγάλων ελληνικών ομίλων.

Το συμπέρασμα είναι ότι η οικονομική κατάρρευση της Ελλάδας δε θα είχε θετικές επιπτώσεις για τη Βουλγαρία. Ακριβώς το αντίθετο. Το θέμα είναι πόσο βαθιά θα μπορούσε να μας πλήξει.

Σε σχέση με τα παραπάνω, ποιες είναι οι απειλές για το βουλγαρικό χρηματοοικονομικό σύστημα σε περίπτωση που η Ελλάδα κηρύξει πτώχευση και βγει από την ευρωζώνη; (Το 35% του βουλγαρικού τραπεζικού κλάδου ανήκει σε ελληνικές τράπεζες).

Μονάχα η Alpha Bank στη Βουλγαρία είναι υποκατάστημα ελληνικής τράπεζας. Όλες οι υπόλοιπες τράπεζες είναι θυγατρικές, αλλά είναι εγγεγραμμένες σύμφωνα με τη βουλγαρική νομοθεσία, που σημαίνει ότι η κεφαλαιακή επάρκειά τους και οι απαιτήσεις τραπεζικής εποπτείας υπόκεινται στους κανόνες που έχει επιβάλει η Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας. Πάντως, αν εξετάσουμε τον τραπεζικό κλάδο στη Βουλγαρία θα δούμε ότι έχει σημαντική χρηματοδότηση ως ιδιωτικό χρέος. Αυτό σημαίνει ότι στα χρόνια έπαιρναν δάνεια από τις μητρικές τράπεζες, και τα χρήματα μεταφέρονταν στη Βουλγαρία για να επενδυθούν σε διάφορα σχέδια. Τα τελευταία χρόνια το χρέος αυτό αρχίζει να επιστρέφει και αν ενδεχομένως σημειωθούν προβλήματα στην μητρική τράπεζα, η ιδιοκτησία της στη Βουλγαρία θα βρίσκονταν σε κίνδυνο. Αυτό δεν ισχύει αυτομάτως για όλες τις τράπεζες στη Βουλγαρία, όμως νομίζω πως πρέπει οι εξελίξεις αυτές να παρακολουθούνται με ιδιαίτερη προσοχή.

Ας επανέλθουμε στο αρχικό μας θέμα για τις εναλλακτικές λύσεις της Ελλάδας και για τις προτάσεις που η «Εναλλακτική Τρόικα» είναι έτοιμη να δώσει, προκειμένου να αποκατασταθεί η οικονομική σταθερότητα στη χώρα. Ποιο κατά τη γνώμη σας είναι το σωστό πακέτο μέτρων;

Δε θα ήθελα να μπω σε λεπτομέρειες πριν βγει η επίσημη έκθεση, όμως θα επισκεφτούμε την Αθήνα μεταξύ 5 και 6 Μαρτίου. Θα πραγματοπιήσουμε μια σειρά συναντήσεων με εκπροσώπους διάφορων θεσμών, των πολιτικών κομμάτων και των κοινωνικών εταίρων. Θα ζητήσουμε την άποψή τους, καθώς και την άποψη οικονομολόγων που έχουν τι να πουν σχετικά με τα προβλήματα της Ελλάδας. Η έκθεσή μας θα είναι έτοιμη περίπου έναν μήνα μετά την επίσκεψη αυτή. Δεν λέω ότι πρέπει να αναμένονται κάποια θαύματα, κι όμως είναι προφανές ότι το μέχρι στιγμής πρόγραμμα εξυγίανσης της Ελλάδας πρέπει να αλλάξει.